Άραχθος

Ο ορμητικός ποταμός

Καλό μου ημερολόγιο,

Το ταξίδι προς την Ήπειρο έχει πάντα ενδιαφέρον. Πριν από λίγο καιρό με τα παιδιά συζητούσαμε για τουριστικούς οδηγούς, αφού στο βιβλίο της Γλώσσας της Β' δημοτικού βρισκόμασταν στην ενότητα 18,«Ένα βιβλίο που σε ταξιδεύει». Είδαμε τις πληροφορίες για τη Σαμοθράκη και παρατηρήσαμε τον χάρτη της Ρόδου.

Αν κάποιος παιδιά ήθελε να επισκεφτεί τον ποταμό Άραχθο στην Ήπειρο, τι θα πρέπει να γνωρίζει;

Κάθε χρόνο  επισκέπτομαι το ποτάμι και το απολαμβάνω.

Κι αυτή τη φορά ήταν επίσης πολύ όμορφα!

👉Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Άραχθος, η λέξη προέρχεται από το ρήμα ράσσω - αράσσω και τη ρίζα ρακ που σημαίνει χτυπάω με δύναμη, προκαλώντας θόρυβο, συντρίβω.

Έτσι λοιπόν θα λέγαμε είναι «το ποτάμι που χτυπάει (αράττει) την ακτή, παράγοντας θόρυβο.»

Ονομάστηκε Άραττος, Άρατθος ή Άραχθος.

Άραχθος - Σκούπα

Ο Άραχθος χαρακτηρίζεται:

Oρμητικός, επειδή κατεβαίνει με δύναμη το βουνό.

Χειμαρρώδης, αφού απότομα και ακράτητα κατεβαίνει.

Συντριφτής, γιατί στο πέρασμά του με την ορμή που έχει είναι ικανός να θρυμματίζει ότι παρασέρνει.

Καταστροφικός, γίνεται ιδιαίτερα τον χειμώνα λόγω της ποσότητας του νερού που φέρνει.

Οι πλημμύρες ήταν συχνές και προκαλούσε διαβρώσεις στα γυμνά εδάφη. Αφάνιζε βλάστηση και σοδειές που ο άνθρωπος είχε κουραστεί για να αποκτήσει, σπίτια, γεφύρια, ζώα ακόμη και οι άνθρωποι πλήρωσαν με τη ζωή τους την ορμή του.

Ο Άραχθος είναι ο όγδοος μεγαλύτερος ποταμός της Ελλάδας. Έχει μήκος 110 χιλιόμετρα. Είναι από τα πιο εντυπωσιακά ποτάμια της Ηπείρου.

Οι πηγές του βρίσκονται στη βόρεια Πίνδο και μέσα από μια διαδρομή από χαράδρες, εκβάλλει (φτάνει) στον Αμβρακικό κόλπο.

Διαρρέει ένα μέρος του νομού Ιωαννίνων και ολόκληρο τον νομό Άρτας.

Στον Άραχθο καταλήγουν και οι παραπόταμοι όπως ο Καλαρρύτικος, ο Μετσοβίτικος και ο Ζαγορίτικος.

Ο Άραχθος έχει καταγραφεί ως ένας ορμητικός ποταμός με σπάνια ποικιλομορφία και γραφικότητα αλλά και αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά.

Πώς περνούσαν οι άνθρωποι ένα τόσο ορμητικό ποτάμι;

O άνθρωπος πέρασε το ποτάμι με:

Τα πόδια (εκεί που είχε λίγο νερό).

Μονόξυλο  εδώ κι εδώ.

Περαταργιά (πλωτή ξύλινη εξέδρα, κρεμαστή ή μεταλλική συσκευή).

Γεφύρια (στην αρχή ξύλινα, αργότερα πέτρινα για να μπορεί να περνάει τα ζώα με αγαθά ο ίδιος και σήμερα τσιμεντένια).

Φημισμένα γεφύρια

👉Δείτε τα  Γεφύρια στον Άραχθο ποταμό αλλά και στις γύρω περιοχές.

Το γεφύρι της Άρτας

Το πιο φημισμένο γεφύρι. Χτίστηκε το 1602 στην πόλη της Άρτας αλλά θεμελιώθηκε τελικά γύρω στο 1806. Το μαλακό και επίπεδο μέρος δυσκόλεψε την κατασκευή του. Δημιουργήθηκε ο μύθος, που ο πρωτομάστορας θυσίασε την όμορφη γυναίκα του και στέριωσε το γεφύρι. Ο μύθος αυτός  έγινε δημοτικό τραγούδι, που ακούστηκε με 333 διαφορετικούς τρόπους.

Το γεφύρι της Πλάκας

Το μεγαλύτερο μονότοξο γεφύρι των Βαλκανίων, χτίστηκε το 1866, με άνοιγμα καμάρας 40 μέτρα και ύψος 19 μέτρα. Την 1η Φεβρουαρίου 2015 κατέρρευσε στη διάρκεια μιας μεγάλης κακοκαιρίας και σήμερα έχει αναστηλωθεί.

Το γεφύρι της Πολιτσάς

Αποτελείται από τέσσερα τόξα από τα οποία το ένα μεγαλύτερο. Κτίστηκε στα τέλη του προηγούμενου αιώνα,1860, για να επικοινωνούν τα γύρω χωριά με τα Γιάννενα.

Η γέφυρα Τζαρή

Μια τσιμεντένια γέφυρα που κατασκευάστηκε τα τελευταία χρόνια για να επικοινωνούν τα χωριά. Από εκεί ξεκινάει το Μονοπάτι της Βίδρας στο «σκουπιώτικο» τμήμα, για να καταλήξει στο πέτρινο γεφύρι της Πλάκας.

Γέφυρα Τζαρή - Σκούπα

Άλλες ονομασίες που δίνονται στον Άραχθο για τις ευεργεσίες του

Δόθηκαν διάφορα επίθετα στον Άραχθο που προέρχονται από τις ωφέλειες προς τον άνθρωπο όπως:

Θεοπόταμος

Παντοδύναμος

Μέγας

Πολυνερής

Ευεργέτης και 

Πολύδωρας

Ο Άραχθος ήταν ένας δρόμος για τη μεταφορά προϊόντων, για πόσιμο νερό αλλά και κινητήρια δύναμη (νερόμυλοι, παραγωγή ρεύματος).Επίσης γινόταν το πότισμα των χωραφιών και αυξανόταν η παραγωγή αγαθών και το πότισμα των ζώων.

Άραχθος - Σκούπα

Άραχθος - Σκούπα

Υδροηλεκτρικά έργα

Έχουν κατασκευαστεί δύο υδροηλεκτρικά έργα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, το φράγμα  Πουρναρίου Ι και το φράγμα Πουρναρίου ΙΙ.

Εναλλακτικές αθλητικές δραστηριότητες

Η γραφικότητα του Αράχθου και η βλάστησή του δίνει τη δυνατότητα για αθλητικές δραστηριότητες όπως ράφτινγκ, καγιάκ, κανό, πεζοπορία, και άλλες δραστηριότητες όπως ερασιτεχνικό ψάρεμα, κολύμπι, βόλεϊ, αναρρίχηση. Οι επισκέπτες απολαμβάνουν τη φύση και χαλαρώνουν.

Το Μονοπάτι της Βίδρας  Εδώ

Το μονοπάτι της Βίδρας με συνολικό μήκος περίπου 16 χιλιόμετρα, έχει ως σημείο έναρξης την γέφυρα Τζαρή που βρίσκεται ανατολικά του χωριού Σκούπα και ως κατάληξη το γεφύρι της Πλάκας. 

Το πρώτο τμήμα του το επονομαζόμενο

«Σκουπιώτικο» έχει μήκος περίπου 3,5 χιλιομέτρων και στο μεγαλύτερο μέρος του περνά μέσα από σκιερά, παρόχθια δάση του Αράχθου, σε μια διαδρομή χωρίς σημαντικές υψομετρικές διαφορές. 

Το δεύτερο τμήμα του μονοπατιού, μήκους περίπου 12,5 χιλιομέτρων, παρουσιάζει περισσότερες εναλλαγές καθώς άλλοτε απομακρύνεται από τον Άραχθο και άλλοτε πλησιάζει στις όχθες του ποταμού.

Χλωρίδα 👉

(Πρόκειται για το σύνολο των

φυτών που φύονται σε μια περιοχή.)

Στον Άραχθο στα ψηλότερα σημεία θα δει κανείς έλατα, καρυδιές, καστανιές, πεύκα, μηλιές, συκιές, κορομηλιές.

Στα πιο χαμηλά θα δει κανείς βελανιδιές, πουρνάρια, μυρτιές, φιλίκια, κουτσουπιές, φράξους, κουμαριές αγριοκλήματα και θάμνους. Καλλιεργούνται αχλαδιές, κερασιές, κλήματα, ελιές.

Στις όχθες του υπάρχουν πλατάνια, ιτιές, λυγαριές, λεύκες.

Κοντά στις εκβολές φύονται καλάμια, βούρλα, ψαθιά και καλλιεργούνται λεμονιές, πορτοκαλιές, μανταρινιές, κιτριές.

Πανίδα   👉 (Πρόκειται για το σύνολο των ζώων που ζουν σε μια περιοχή).

Ο Άραχθος παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον καθώς φιλοξενεί σπάνια και προστατευόμενα είδη ζώων.

Κατά μήκος του ποταμού και ανάλογα με το σημείο ζουν διαφορετικά είδη ζώων.

Έτσι στα φαράγγια υπάρχουν: αετοί, γύπες, κοράκια, ξεφτέρια, αγριοπερίστερα.

Στις όχθες: κοτσύφια, μελισσουργοί, αηδόνια, σπίνοι.

Στην κοίτη: καρακάξες και τρυγόνια

Στην ακροποταμιά: υδρόβια πτηνά, υδρόφιλα ζώα (βίδρα ή ενυδρίδα)

Στο Δέλτα του Αράχθου: νερόκοτες, νανογλάρονα, αργυροπελεκάνοι, ερωδιοί, αγριόπαπιες, χουλιαρομύτες

Πηγές:

http://kpe-makrin.mag.sch.gr/smnrgefyr13/erg1213/erg.pdf

http://kpe-arach.art.sch.gr/joomla34/kpebooks/BIBLIO-PROGRAMMATOS-DIASXIJONTAS-TON-DROMO-POY-XARAJE-O-ARAXTHOS.pdf

http://ecododonea.blogspot.com/2016/07/blog-post.html

https://tzoumerka24.gr/1os-agonas-dromou-sto-monopati-tis-vidras/

Αγριολούλουδα

Ο θησαυρός της φύσης

Αγαπημένο μου ημερολόγιο,

«Την άνοιξη, αν δεν τη βρεις, τη φτιάχνεις».(Οδυσσέας Ελύτης).

Ή θα έλεγα:

Την άνοιξη, αν δεν τη βρεις, την αναζητάς.

Τότε μπορεί να τη βρεις κιόλας.

Αν μόνο την κρυφονειρεύεσαι ίσως σε προσπεράσει.

Η άνοιξη έχει το δικό της ρυθμό.

Ας την ακολουθήσουμε...

«Το να ζεις μόνο, 

δεν είναι αρκετό είπε

η πεταλούδα.

Πρέπει να έχεις λιακάδα,

ελευθερία, και ένα 

μικρό λουλούδι ν' αράξεις.»

Hans Christian Andersen

Εκεί κοντά στα περήφανα Τζουμέρκα (Ήπειρος) αυτές τις μέρες και λιακάδα είχα και ελευθερία και πολλά, όμορφα αγριολούλουδα διαφόρων χρωμάτων, που φωτογράφισα για να μοιραστώ μαζί σας.

 

Αγριολούλουδο

Λουλούδι άγριου φυτού, αυτοφυές, δηλαδή έχει φυτρώσει μόνο του σε δάση, αγρούς λιβάδια , βουνά. Δεν έχει καλλιεργηθεί.

Άγριος + λουλούδι

άγριος: αυτός που δεν έχει υποστεί την παρέμβαση του ανθρώπου.

👧Αναρωτιέμαι πόσο «άγρια» είναι αυτά τα λουλούδια. 

Δείτε και μόνα σας, παιδιά.

Δεν κατάφερα όμως να βρω όλα τα ονόματα.

Ίσως κάποιο βιβλίο με βοηθήσει. Ή αν εσείς γνωρίζετε μου τα λέτε.

Βατράχιο

Άγριο τριφύλλι

Παρεντουκέλια η πλατύφυλλη

Αναζητάτε το όνομα...

Σαπονάρια της Καλαβρίας

Αναζητάτε το όνομα ...

Τ' αγριολούλουδα έχουν δυο παραπανίσιες αξίες:

Πρώτα  δεν πουλιούνται

κι έπειτα εκείνος που τα χαρίζει τα μαζεύει μόνος του...

Μενέλαος Λουντέμης

Χαμαιδρύς

Ορνιθόγαλο ή Το αστέρι της Βηθλεέμ

Αγριόβικος

Αναζητάτε το όνομα...

Πικραλίδα

Πικραλίδα που άλλαξε μορφή

👉Δείτε το παραμύθι της Πικραλίδας. 

Ένας μύθος για τον κύκλο της ζωής από τους Ιθαγενείς της Β. Αμερικής

Όταν αγαπάς, πες το, πριν ασπρίσουν τα μαλλιά.

Μαργαρίτα

Άγριο γεράνι

Μούσκαρι

Σάλβια η φαρμακευτική, η φασκομηλιά

Η Ελλάδα είναι μία από τις πλουσιότερες περιοχές στον κόσμο σε ποικιλία αγριολούλουδων σύμφωνα με τον καθηγητή του Γεωπονικού πανεπιστημίου Γ. Φωτιάδη. Φυτρώνουν πάνω από 6.500 είδη και υπο-είδη φυτών.

Τα αγριολούλουδα και φυτά που φύονται αποκλειστικά σε  μόνο μια περιοχή, οδηγούν σε μια αλυσίδα. Αλληλοσυνδέονται με την ποικιλία σε  έντομα και ζώα.

Κάποιος χωρίς γνώσεις, μας λέει ο Γ. Φωτιάδης, που δεν μπορεί να αξιολογήσει πόσο σπάνια είναι κάποια αγριολούλουδα τα ξεριζώνει ή τα κόβει σε μεγάλες ποσότητες με αποτέλεσμα να διαταράσσει το οικοσύστημα.

Μας παροτρύνει λοιπόν,

να τα βγάζουμε φωτογραφίες και 

να τα απολαμβάνουμε στη φύση όπως είναι. 

Πασχαλίτσα

Η Λαμπρίτσα 

Αγαπημένο μου ημερολόγιο,

Ένα από τα πιο όμορφα και αγαπημένα έντομα των παιδιών είναι η πασχαλίτσα. «Έφτασε το Πάσχα! μας λέει». Η πασχαλίτσα είναι το έντομο που έχει συνδεθεί με το Πάσχα. Από παιδί όταν την έβλεπα την έπαιρνα στο δάχτυλό μου και την άφηνα να πετάξει. Μου έλεγαν να κάνω μια ευχή. Χαμογελούσα και την φυσούσα απαλά για να της δώσω ώθηση να φύγει. Την παρακολουθούσα να πετάει μέχρι ν' απομακρυνθεί.

Ήρθε η ώρα να την γνωρίσουμε καλύτερα παιδιά!

Με λένε λοιπόν Πασχαλίτσα, ή αλλιώς με φωνάζουν Λαμπρίτσα ή Κοκκινέλη.

Ακόμα και για όσους δεν συμπαθούν τα έντομα, αποτελώ εξαίρεση. Είμαι όμορφη, γλυκιά, και ακίνδυνη! Είμαι σκαθάρι κι όχι ζουζούνι όπως λένε πολλοί. Φτάνω σε μήκος τα 6 χιλιοστά.

Έχω  μικρό κεφάλι, που κρύβεται κάτω από τον προθώρακα και κεραίες που έχουν την ικανότητα να συστέλλονται.

Τα φτερά μου καλύπτονται από έλυτρα (σκληρό περίβλημα) που έχουν χρώμα κόκκινο. Επάνω τους υπάρχουν επτά μαύρα στίγματα (βούλες).

Γεννάω πολλά αυγά. Όταν βγαίνουν απ' αυτά οι προνύμφες είναι μεγάλες σε μήκος κι έχουν έξι πόδια. Οι προνύμφες, όπως και τα τέλεια έντομα, μπορούν να τραφούν με αφίδες (π.χ. μελίγκρες) και με άλλα έντομα.

Είμαι ωφέλιμο ζώο για τους γεωργούς αφού τρώω έντομα που είναι βλαβερά.

Το χειμώνα μου αρέσει να  κοιμάμαι μια που η θερμοκρασία πέφτει και μικραίνει η μέρα. Μαζί με τις φίλες μου βρίσκουμε ένα προφυλαγμένο, σκοτεινό μέρος όπως φλούδες κορμών ή φύλλα δέντρων.

Δείτε τις πασχαλίτσες να κινούνται.

Η πασχαλίτσα και οι μελίγκρες

Η πασχαλίτσα έχει εμπνεύσει τους ανθρώπους.

Το παρακάτω βιβλίο είναι μια απ' αυτές τις εμπνεύσεις.

👉Και τώρα ας κατασκευάσουμε πασχαλίτσες

Κατασκευές

Η Σοφία Κ. έβαψε το καλαθάκι της που έφτιαξε στο μουσείο Νεώτερης Κεραμικής. Μόλις το είδα μου θύμισε την πασχαλίτσα.

Σοφία Κ.

Ξύλινη κούκλα και πασχαλίτσες

Σοκολάτες

Συμβολισμοί: Tύχη και Αγάπη

Το αγαπημένο αυτό έντομο, που έλκει την προσοχή με το κόκκινο συνήθως χρώμα του και τις μαύρες βούλες, είναι αγαπητό σε πολλούς τόπους.

Σε πολλές χώρες, όπως και στην Ελλάδα, η θέα μιας πασχαλίτσας προκαλεί για να κάνει κάποιος  μια ευχή ή είναι ένα σημάδι ότι μια ευχή σύντομα θα πραγματοποιηθεί.

Στην Ιταλία, όταν μια πασχαλίτσα πετάξει στο υπνοδωμάτιο λέγεται ότι θα φέρει τύχη.

Σύμφωνα λοιπόν με κάποιες παραδόσεις φέρνει γούρι και είναι από τα ελάχιστα έντομα που επιθυμεί κάποιος να κρατήσει στο χέρι του.

Στην Άπω Ανατολή, θεωρούν πως αν τις πιάσουν και τις αφήσουν στη συνέχεια ελεύθερες, θα πετούν προς την αληθινή αγάπη τους, μεταφέροντας το μήνυμά τους. Ο αριθμός των κηλίδων στην πλάτη τους συμβολίζουν τους μήνες που θα περάσουν μέχρι να πραγματοποιηθεί το μήνυμα της αγάπης.

Πηγές:

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B1%CF%83%CF%87%CE%B1%CE%BB%CE%AF%CF%84%CF%83%CE%B1

 

Πασχαλιάτικη καμπάνα!

 Στο καμπαναριό

Αγαπημένο μου ημερολόγιο,

Ήταν μια φορά μια μικρούλα πασχαλιάτικη καμπάνα που στεκόταν λυπημένη στο καμπαναριό  και περίμενε.

-Τι περιμένεις ακόμα, τη ρώτησε μια μέρα ένα χελιδόνι. Θαρρώ πως όλα είναι έτοιμα για το «Χριστός Ανέστη». Κοίτα, τα δέντρα ανθίσανε κι οι παπαρούνες γέμισαν τους κάμπους. Τα σπιτάκια είν' όλα κάτασπρα κι οι αυλές στολισμένες με κατιφέδες και κρινάκια. Τι περιμένεις, λοιπόν; Ώρα για το «Χριστός Ανέστη».

-Περιμένω τις καρδιές των ανθρώπων να γεμίσουνε μ' αγάπη, είπε η καμπανούλα κι αναστέναξε.

Κίκα Πουλχερίου,«Ανέβα μήλο, κατέβα ρόδο»,εκδ. Α.Σ.Ε.

(Γλώσσα Β' δημοτικού, γ' τεύχος,σελ.48)

Δραστηριότητες

🔔Γιατί η πασχαλιάτικη καμπάνα στεκόταν λυπημένη και δεν χτυπούσε;

🌺Τι συμβολίζει το χελιδόνι;

💐Πώς είναι η φύση και τα σπίτια;

⏰Είναι «Ώρα για το Χριστός Ανέστη»;

👪Τι πρέπει να κάνουμε εμείς οι άνθρωποι;

Τραγούδι

«Ν' αγαπάς»

Στίχοι: Νίκος Βελιώτης

Μουσική: Παντελής Θαλασσινός