Η αγκαλιά: Ερωτόκριτος και Αρετούσα

Ένα εκπληκτικό ποίημα

Καλό μου ημερολόγιο,

Τα παιδιά πριν λίγες μέρες ανοίγοντας το «Ανθολόγιο» της Β' Δημοτικού, εξέφρασαν την επιθυμία να διαβάσουμε και να ασχοληθούμε με το απόσπασμα από τον «Ερωτόκριτο» με τίτλο «Αρετούσα». Το απόσπασμα ανήκει στην ευρύτερη ενότητα του βιβλίου «Oικογένεια». Τονίζεται το γεγονός ότι μια οικογένεια δεν έχει ακόμη αποκτήσει ένα παιδί και παρακαλεί τον ήλιο και τον ουρανό να τους δώσει. Επικαλούνται τα στοιχεία της φύσης να τους βοηθήσουν με την ενέργειά τους. Οι ευχές τους εισακούστηκαν.

Ας πούμε, παιδιά, ακόμη μια φορά τι είδαμε μέσα από το ποίημα.

Ερωτήσεις και δραστηριότητες
Ποιοι ήταν οι γονείς της Αρετούσας;
Πού ζούσαν;
Γιατί ήταν στεναχωρημένοι;
Ποιους παρακαλούσαν να τους βοηθήσουν ν' αποκτήσουν ένα παιδί;
Γιατί της έδωσαν το όνομα Αρετούσα;
Πώς μεγάλωνε η Αρετούσα;
Ας βρούμε την ομοιοκαταληξία του ποιήματος κι ας μετρήσουμε τις συλλαβές σε ένα στίχο.

👉Ήρθε τώρα η ώρα να μάθουμε πιο πολλά πράγματα γι' αυτό το ποίημα και τον ποιητή.

Το έργο

Ο Ερωτόκριτος είναι ένα σπουδαίο ποίημα του Βιτσέντζου Κορνάρου(1553-1613) γραμμένο στην Κρητική διάλεκτο. Έχει πάνω από 10.000 στίχους, όπου εξιστορούνται οι διάφορες φάσεις που πέρασε η αγάπη δυο νέων, ώσπου να καταλήξει στο αίσιο τέλος της, τον γάμο.

Κεντρικό θέμα του δηλαδή είναι η αγάπη δυο νέων, του Ερωτόκριτου και της Αρετούσας.

Ο ποιητής διαλέγει ως χώρο δράσης την αρχαία Αθήνα, όχι όμως όπως την γνωρίζουμε από την ιστορία, αλλά μυθική.

Τα γεγονότα διαδραματίζονται σ' έναν κόσμο αόριστο ιστορικά, παραμυθένιο και φανταστικό.

Ο Ερωτόκριτος χωρίζεται σε πέντε τμήματα.

Σοφία Κ.

Η υπόθεση του έργου

Α. Ο βασιλιάς της Αθήνας, Ηράκλης και η σύζυγός του, Αρτέμη, αποκτούν μια πανέμορφη κόρη, την Αρετούσα. Τη βασιλοπούλα ερωτεύεται ο Ερωτόκριτος, γιος του πιστού συμβούλου του βασιλιά, του Πεζόστρατου. Επειδή δεν μπορεί να φανερώσει την αγάπη του, πηγαίνει κάτω από το παράθυρό της τα βράδια και της τραγουδά. Η βασιλοπούλα ανταποκρίνεται στην αγάπη του και ερωτεύεται τον άγνωστο τραγουδιστή.

Ο Ηράκλης, όταν μαθαίνει για τον τραγουδιστή, του στήνει ενέδρα για να τον συλλάβει. Ο Ερωτόκριτος επειδή καταλαβαίνει ότι δεν θα έχει αίσια έκβαση ο έρωτάς του ταξιδεύει στη Χαλκίδα για να ξεχάσει. Στο διάστημα αυτό αρρωσταίνει ο πατέρας του και όταν η Αρετούσα τον επισκέπτεται βρίσκει στο δωμάτιο του Ερωτόκριτου μια ζωγραφιά που την απεικονίζει και τους στίχους που της τραγουδούσε.

Όταν εκείνος επιστρέφει, μαθαίνει ότι μόνο η Αρετούσα τους είχε επισκεφτεί. Επειδή καταλαβαίνει ότι αποκαλύφτηκε η ταυτότητά του και ότι μπορεί να κινδυνεύει, μένει στο σπίτι προσποιούμενος ασθένεια και η Αρετούσα του στέλνει ένα καλάθι με μήλα, ως ένδειξη ότι ανταποκρίνεται στα συναισθήματά του.

Β. Ο βασιλιάς οργανώνει μια γιόστρα (κονταρομαχία), για να διασκεδάσει την κόρη του. Παίρνουν μέρος πολλά αρχοντόπουλα απ' όλον τον κόσμο όπου υπήρχαν φημισμένα κάστρα και ο Ερωτόκριτος είναι ο νικητής.

Γ. Το πάθος της Αρετούσας γίνεται εντονότερο. Το ζευγάρι αρχίζει να συναντιέται κρυφά σ' ένα καγκελόφραχτο παράθυρο του παλατιού. Η κοπέλα παρακινεί τον Ερωτόκριτο να τη ζητήσει από τον πατέρα της. Όπως είναι φυσικό, ο βασιλιάς εξοργίζεται με το «θράσος» του νέου και τον εξορίζει.

Ταυτόχρονα φτάνουν προξενιά για την Αρετούσα από το βασιλιά του Βυζαντίου. Η κοπέλα αμέσως αρραβωνιάζεται κρυφά με τον Ερωτόκριτο, πριν αυτός φύγει από την πόλη. Ο Ρωτόκριτος αποχαιρετά τους γονείς του και φεύγοντας για την εξορία ζητά από τα θεϊκά Άστρα και τον Ήλιο να τιμωρήσουν τον βασιλιά.

Δ. Η Αρετούσα αρνείται να υπακούσει και δεν δέχεται να παντρευτεί το πριγκιπόπουλο του Βυζαντίου. Ο βασιλιάς τη φυλακίζει μαζί με την πιστή παραμάνα της, τη Φροσύνη.

Έπειτα από τρία χρόνια, ξεσπάει πόλεμος· ο βασιλιάς των Βλάχων εισβάλλει στο βασίλειο του Ηράκλη, στην Αθήνα. Παρουσιάζεται τότε ο Ρωτόκριτος αγνώριστος, γιατί έχει μαυρίσει το πρόσωπό του με ένα μαγικό υγρό, και σε μια αποφασιστική μονομαχία, σώζει το βασίλειο της Αθήνας από τη σκλαβιά και το βασιλιά από την ήττα και την αιχμαλωσία. Ωστόσο ο ίδιος τραυματίζεται.

Ε. Νικητής αλλά και σοβαρά πληγωμένος ο Ρωτόκριτος μεταφέρεται, αγνώριστος πάντα, στο παλάτι. Ο βασιλιάς από ευγνωμοσύνη τάζει το μισό βασίλειο στον άγνωστο σωτήρα του.

Ο Ερωτόκριτος γίνεται τέλος καλά, λέει στον βασιλιά ότι ονομάζεται Κριτίδης, και αρνούμενος κάθε άλλη ανταμοιβή ζητά να πάρει γυναίκα του την φυλακισμένη ακόμη Αρετούσα. Την επισκέπτεται ο ίδιος στη φυλακή και διατυπώνει την πρότασή του, αλλά η κόρη αρνείται με επιμονή. Ο ξένος τη δοκιμάζει τότε με μια πλαστή ιστορία που δεν αφήνει καμία αμφιβολία ότι ο Ρωτόκριτος έχει πεθάνει. Της αφήνει μάλιστα το δαχτυλίδι της, που τάχα ο Ρωτόκριτος πεθαίνοντας του έδωσε, και η Αρετούσα αναγνωρίζοντάς το, θρηνεί τον αγαπημένο της.

Τότε ο άγνωστος μελαχρινός νέος, με το μαγικό υγρό, παίρνει πάλι την όψη του Ρωτόκριτου και αναγνωρίζεται από την Αρετούσα. Τελικά το ζευγάρι στεφανώνεται μέσα σε γενική χαρά, ο βασιλιάς συμφιλιώνεται με τον Ρωτόκριτο και τον πατέρα του, και ο Ρωτόκριτος, όπως στα παραμύθια, ανεβαίνει στο θρόνο της Αθήνας.

Ο ποιητής

Ο Βιτσέντζος Κορνάρος(1553-1613) είναι ο μεγαλύτερος ποιητής της Κρητικής λογοτεχνίας και από τους σημαντικότερους της ελληνικής λογοτεχνίας μας. Στο τέλος του έργου του «Ερωτόκριτος» δίνει ο ίδιος τις πιο ασφαλείς πληροφορίες για την καταγωγή του. Αναφέρει το όνομα Βιτσέντζος, το οικογενειακό όνομα Κορνάρος, τόπο γέννησης τη Σητεία και το Κάστρο(Ηράκλειο), όπου παντρεύτηκε.

Δείτε την υπόθεση του έργου και μάθετε για τον Βιτσέντζο Κορνάρο μέσα από το βίντεο.