… …που ησυχάζει, που δέχεται και αποδέχεται, που μοιράζεται!
Τετάρτη 17 Ιουλίου 2024
Οι κούνιες
Αιώρες
Αγαπημένο μου ημερολόγιο,
Είναι Τετάρτη 17 Ιουλίου με θερμοκρασίες πολύ υψηλές. Διαβάζω για τον καύσωνα και σημειώνω διάφορες φράσεις όπως «η επέλαση του καύσωνα έχει βάλει τη χώρα στο φούρνο», «επιμένει ο καύσωνας», «στη δίνη του καύσωνα η Ελλάδα», «ο υδράργυρος θα χτυπήσει 43άρια» και άλλες πολλές.
Ονειρεύομαι μια κούνια να αιωρείται κάτω από μια βελανιδιά να με παίρνει το αεράκι κι εκεί στο ψήλωμα να βλέπω τον κόσμο γύρω μου αλλιώτικο. Αλλά αυτό δεν είναι για τώρα.
Η κούνια (αιώρα-από το ρήμα αιωρούμαι=κρέμομαι και κινούμαι στον αέρα) ήταν το πιο όμορφο πράγμα που κάναμε όταν ήμασταν μικροί.
Όταν έκλειναν τα σχολεία 15 Ιουνίου, παρακαλούσαμε στην κυριολεξία τους γονείς μας να μας φτιάξουν μια κούνια.
Αυτό γινόταν στα πολύ μικρά χρόνια, δηλαδή 5-6 χρονών, γιατί μετά που μαθαίναμε, παίρναμε μόνοι μας την επονομαζόμενη «τριχιά» (χοντρό σχοινί) και τρέχαμε σ' ένα δέντρο κοντά στο σπίτι μας. Την κρεμούσαμε σ' ένα γερό κλαδί μιας αμυγδαλιάς, μιας καρυδιάς, βελανιδιάς ή πλάτανου. Ζητούσαμε βέβαια και τη βοήθεια από τα μεγαλύτερα αδέρφια μας για να δέσουν σφιχτά τον κόμπο μεταξύ των δυο άκρων στο κάτω μέρος. Βάζαμε έπειτα εκεί γύρω γύρω από το σκοινί μια «κουρελού» σχηματίζοντας ένα είδος πρόχειρου καθίσματος για να μην πονάνε οι μηροί και τότε άρχιζε η διασκέδαση.
Το παιδί που αιωρείται κρατά με τα χέρια του τα δύο κάθετα σχοινιά και με ωθήσεις των ποδιών και του σώματός του καταφέρνει να το κάνει να διαγράψει ημικυκλική τροχιά.
Αν το παιχνίδι παίζεται από δυο ή τρία παιδιά, το ένα αιωρείται καθισμένο στην κούνια, ενώ τα άλλα του δίνουν τις ωθήσεις δηλαδή το σπρώχνουν από την πίσω πλευρά. Το σπρώξιμο πρέπει να ελέγχεται ώστε η ταχύτητα και το μέγεθος της τροχιάς που διαγράφει η αιώρα να είναι τόση που να μην υπάρχει κίνδυνος μετατροπής της κούνιας και συμβεί ατύχημα.
Λίγα λεπτά ο καθένας. Μοιραζόμασταν τη χαρά!Την ελευθερία στα ψηλώματα! Σαν τα πουλιά.
Πλησίαζες τον ουρανό και γινόταν τόσο μεγάλος που τα συναισθήματα της χαράς και του φόβου εναλλάσσονταν διαρκώς.
Πιο ψηλά! Κούνα πιο ψηλά! Κι άλλο...ψηλότερα!
Τι απίστευτες μαγικές στιγμές ήταν!
Αν το έδαφος είχε κατηφοριά, τότε να δεις ελευθερία!
Αληθινή ευτυχία! Να σου κόβετε η ανάσα!
Mια κούνια σε ένα δέντρο λοιπόν είναι το σημείο για να συναντήσεις άλλα παιδιά, να κάνεις νέους φίλους, αλλά και για να μείνεις μόνος με τις σκέψεις σου. Είναι ένα μέρος γεμάτο χαρά και γέλια, αλλά κι ένα μέρος όπου συμβαίνουν αλλαγές. Καθώς περνούν τα χρόνια, τα παιδιά μεγαλώνουν στην κούνια, με τις ανησυχίες τους και τα όνειρά τους.
Ένα βιβλίο για μικρούς και μεγάλους που υμνεί το αντικείμενο που θυμίζει την πορεία της ζωής και έχει ταυτιστεί όσο κανένα με την παιδική ηλικία είναι το παρακάτω.
Η κούνια είναι ένα ανοιξιάτικο παιχνίδι των παιδιών και των νέων, το οποίο έχει τις καταβολές του στην εποχή των μύθων.
Συγκεκριμένα το έθιμο της «κούνιας» έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα και πιο συγκεκριμένα πρόκειται για την «αιώρα» των κοριτσιών κατά τα αθηναϊκά Ανθεστήρια την περίοδο της Άνοιξης προς τιμήν του θεού Διονύσου. Η αίσθησηελευθερίας που δίνει η κίνηση της κούνιας προς τον ουρανό, πίστευαν πως έφερνε καλή τύχη.
Οι αρχαίες «αιώρες» (κούνιες), που απεικονίζονται σε διάφορα αγγεία μας αποκαλύπτουν πως η αιώρα της εποχής εκείνης δεν διέφερε καθόλου από τις κούνιες που δένουν, σήμερα τα παιδιά στα κλαδιά των δέντρων.
Ένα παιδί στην αιώρα
Στην παρακάτω ιστοσελίδα μπορείς να διαβάσεις κι άλλες πληροφορίες.
Ο μύθος της «αιώρας» αναφέρει πως ζούσε, σε ένα δήμο της Αττικής ο Ικάριος, ο οποίος φιλοξένησε κάποιο βράδυ στο σπίτι του, τον Θεό Διόνυσο. Ο Θεός ευχαριστήθηκε τόσο από τη φιλοξενία, που δίδαξε στον Ικάριο την καλλιέργεια του αμπελιού και την παραγωγή του κρασιού.
Ο Ικάριος κέρασε κάποιους περαστικούς από το υπέροχο κρασί του. Τους το έδωσε όμως σκέτο χωρίς να το νερώσει, και εκείνοι μέθυσαν τόσο πολύ, που νόμιζαν ότι ο Ικάριος ήθελε να τους δηλητηριάσει, του επιτέθηκαν και τον σκότωσαν. Έπειτα έκρυψαν το πτώμα του. Η κόρη του Ικάριου, Εριγόνη σαν είδε πως ο πατέρας της είχε εξαφανιστεί, άρχισε να περιπλανιέται εδώ και εκεί και να τον αναζητά. Για πολύ καιρό δεν έβρισκε πουθενά τα ίχνη του. Τότε, πήρε μαζί της τον πιστό σκύλο της «Μοίρα» και με τη βοήθεια του, ανακάλυψε το πτώμα του πατέρα της. Μέσα στην απελπισία και τον πόνο κρεμάστηκε από το κλαδί ενός δέντρου, ενώ καταράστηκε τις νεαρές κόρες της Αθήνας να έχουν και αυτές την ίδια με εκείνη τύχη.
Η κατάρα της φαίνεται πως έπιασε γιατί τότε πολλά νεαρά κορίτσια της Αθήνας κρεμάστηκαν, χωρίς λόγο, από δέντρα, ενώ οι Αθηναίοι έσπευσαν στο Μαντείο των Δελφών και πήραν χρησμό. Ο χρησμός έλεγε πως οι Αθηναίοι έπρεπε να θεσπίσουν γιορτή προς τιμή του θεού Διονύσου και έτσι έγινε. Η γιορτή της αιώρας ήταν μία ανοιξιάτικη γιορτή, όπου οι νεαρές Αθηναίες κουνιόντουσαν στις αιώρες που ήταν κρεμασμένες από τα κλαδιά των δένδρων και τραγουδούσαν το τραγούδι «αλήτις». Η ονομασία του τραγουδιού προέρχεται από τη λέξη « αλήτις » που σημαίνει η περιπλανώμενη, εξαιτίας της Ηριγόνης που περιπλανιόνταν για να βρει τον πατέρα της. Το τραγούδι είναι λυπητερό κι εξιστορούσε τα βάσανα της κατά τη διάρκεια αυτών των περιπλανήσεων.
Διάφοροι αναλυτές του μύθου αυτού υποστηρίζουν ότι το κρέμασμα της Εριγόνης από το δέντρο, καθώς και η συμβολική αναπαράστασή του, δηλαδή οι αιώρες των κοριτσιών της Αθήνας, συμβολίζουν τα νέα σταφύλια που κρέμονται από τα κλήματα, καθώς αιωρούνται με το φύσημα του αέρα. Ακόμη το δέντρο αποτελούσε για τους αρχαίους το σύμβολο της ευφορίας, της γονιμότητας και της ζωής. Με την «αιώρα» πετύχαιναν το καθαρμό μέσω του αέρα.
Από το έθιμο της αιώρας φτάνουμε στο ανοιξιάτικο έθιμο της κούνιας που κυρίως το συναντούμε σε νησιωτικές αλλά και σε πολλές ηπειρωτικές περιοχές της Ελλάδας.
Ο Γ.Α. Μέγας αναφέρει πως οι κούνιες «γίνονται για το καλό, για υγεία, δηλαδή και ευτυχία». Οι περιγραφές του εθίμου παραπέμπουν στο έθιμο της «αιώρας».
Λαογραφία
Κάθε χρόνο την Κυριακή του Πάσχα σε πολλά μέρη της Ελλάδας στην Ήπειρο,στη Μακεδονία, στη Θράκη και σε πολλά άλλα μέρη της ηπειρωτικής Ελλάδας κι όχι μόνο στα νησιά, τελούνταν το έθιμο της αιώρας.
Σήμερα κυρίως στα νησιά των Κυκλάδων και του Β. Αιγαίου γίνεται η αναβίωσή του.
Στις Κυκλάδες οι νέοι, ανήμερα του Πάσχα αναλάμβαναν να δέσουν τις κούνιες στις διάφορες γειτονιές. Χρησιμοποιούσαν γερά σχοινιά, τα κουνόσχοινα, και έβαζαν αχυρένια μαξιλάρια.
Το απόγευμα μαζεύονταν τα κορίτσια που κάθονταν ένα ένα με τη σειρά, ενώ ο κουνιστής αναλάμβανε το κούνημα.
Το κορίτσι άρχιζε το τραγούδι:
«Για κούνησέ με πιο ψηλά
να δω τον Άι- Γιάννη
να δω και την αγάπη μου
πού είναι και τι κάνει.
Ποιος είναι αυτός που με κουνεί
να του χρωστώ τη χάρη
να πλέξω το στεφάνι του
με το μαργαριτάρι.
Όταν το κορίτσι τελείωνε το τραγούδι του ανταπαντούσε ο κουνιστής:
«Ευχαριστώ τη γλώσσα σου
την αηδονολαλούσα
όπου την είχαν τα πουλιά
λαλιά και κελαηδούσαν».
Τα κορίτσια, για να ευχαριστήσουν τον κουνιστή, του πρόσφεραν λαμπριάτικα κουλούρια κι εκείνος, πολλά απ' αυτά, τα κρέμαγε στην κούνια.
Ακόμη, την Πρωτομαγιά στόλιζαν την κούνια με μαγιοκούλουρα και μάηδες.
Στη Λέσβο, οι κούνιες φτιάχνονταν τη Λαμπροδευτέρα. Εκεί, τα κορίτσια τραγουδούσαν παινέματα για την κοπέλα που κουνιόταν:
«Όμορφη που 'σαι μάτια μου,
σαν το ροδομαντίλι
σαν τα πουλιά που κελαηδούν,
το Μάη και τον Απρίλη.
Κούνια μου πλεχτή καφασωτή
τριγύρω με λουλούδια,
πλεγμένη με γαρύφαλλα
και μέσα αγγελούδια».
Στη Χίο, το έθιμο της κούνιας ξεκινούσε την Πρωτομαγιά. Οι κούνιες ήταν δύο ειδών: αυτή που φτιαχνόταν από ένα σχοινί και λεγόταν «κρεμαστή» και η «μελόκουνα» όπου έδεναν δυο γερά σχοινιά σε δύο δέντρα κι έβαζαν μια κουρελού, διπλώνοντάς την έτσι στα σχοινιά, ώστε να καθίσουν δυο κορίτσια. Άλλη πάλι κατασκευή κούνιας ήταν εκείνη, όπου, αντί για την κουρελού, στερέωναν μια σανίδα( συνήθως από παλιά πόρτα) στην οποία μπορούσαν να καθίσουν δύο κορίτσια.
👉Ας δούμε και άλλα πράγματα για την κούνια
Οι φράσεις που χρησιμοποιούνται με την κούνια είναι:
«Κούνια που σε κούναγε», ειρωνικά όταν αμφισβητούμε τον συνομιλητή μας.
«Άσχημο παιδί στην κούνια, όμορφο στη ρούγα», για άσχημο μωρό, που ομορφαίνει μεγαλώνοντας
«από κούνια», από μικρή ηλικία
«Κάνει κούνια μπέλα»
«στις κούνιες», στην παιδική χαρά
Τα τραγούδια της κούνιαςήταν συνήθως αργόσυρτα δίστιχα.
Όπως: «Κούνια μπέλα, έπεσε η κοπέλα, χτύπησε το γόνατό της μέσα στη Βαρέλα». «Κούνια μπέλα έπεσε η κοπέλα, χτύπησε το γόνατό της και φωνάζει η νόνα της.(νόνα είναι η γιαγιά)». «Κούνια μπέλα έπεσε η κοπέλα και έσπασε τα πιάτα, λουκούμια ζαχαράτα».
Μια πολύ ενδιαφέρουσα ανάρτηση είναι η παρακάτω με βιωματικά στοιχεία και αφηγήσεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.