Το Γαϊτανάκι

Οι πολύχρωμες κορδέλες

Αγαπημένο μου ημερολόγιο,

Είναι αλήθεια ότι αυτές οι μέρες της Αποκριάς που διανύουμε δεν θα  ήταν έτσι αν δεν αντιμετωπίζαμε αυτή την κατάσταση της πανδημίας. Ωστόσο αυτό δεν μας αποτρέπει από το γεγονός να μην έχουμε τις αναμνήσεις μας. Έτσι κι εγώ θυμάμαι τα έθιμα των ημερών και μιλάω με τα παιδιά.

Τα έθιμα σε κάθε γωνιά της χώρας συνδέονται είτε με την ιστορία και τους θρύλους της κάθε περιοχής  είτε πάλι αποτελούν μια αφορμή διαφυγής από την καθημερινότητα.

Στις αστικές περιοχές, όπως η Αθήνα, πόσες φορές δεν έχουμε δει σε πλατείες, πάρκα και δρόμους να παίζουν με το γαϊτανάκι! Έχει χαραχτεί στη μνήμη πολλών από εμάς, από τα παιδικά και εφηβικά μας χρόνια. Κατά τη διάρκεια του Τριωδίου χορεύεται από αγόρια και κορίτσια.

Το γαϊτανάκι αυτό το υπέροχο "παιχνίδι" ήρθε στην Ελλάδα από τον Πόντο και τη Μικρά Ασία με τους πρόσφυγες, που έφεραν μαζί τους την πολιτιστική τους κληρονομιά. Το έθιμο αγαπήθηκε και εδραιώθηκε στην Ελλάδα. Έγινε μάλιστα σύμβολο των Αποκριών. Η λέξη "γαϊτανάκι" είναι υποκοριστικό της λέξης "γαϊτάνιν",που σημαίνει κορδόνι, κορδέλα, λωρίδα και προέρχεται από την ελληνιστική λέξη "γαϊτάνη".

Πώς παίζεται ή χορεύεται;

Το γαϊτανάκι χρειάζεται 13 χορευτές. Ο ένας κρατάει το μεσαίο στύλο (κοντάρι) όπου πάνω του είναι στερεωμένες 12 πολύχρωμες κορδέλες. Οι άλλοι 12 χορευτές κρατούν αυτές τις κορδέλες. Σχηματίζουν έξι ζευγάρια και χορεύουν αντικριστά, περνώντας μία φορά από κάτω από τον χορευτή που αποτελούν ζευγάρι και μία από πάνω. Καθώς κινούνται χορεύοντας γύρω από το στύλο, πλέκουν τις πολύχρωμες κορδέλες δημιουργώντας χρωματιστούς συνδυασμούς. Με τον ίδιο τρόπο έπλεκαν οι γυναίκες τα γαϊτάνια που στόλιζαν τις παραδοσιακές φορεσιές.

Όταν οι κορδέλες έχουν όλες τυλιχτεί και οι χορευτές φτάνουν όλο και πιο κοντά στο κοντάρι, αντιστρέφεται η φορά του χορού. Μ' αυτό τον τρόπο ξετυλίγονται τα γαϊτανάκια και ο χορός φτάνει στο τέλος του.

Συμβολισμοί

Ο κυκλικός χορός λέγεται ότι συμβολίζει τον κύκλο της ζωής, από τη ζωή στο θάνατο, από τη λύπη στη χαρά, από τον χειμώνα στην άνοιξη και το αντίθετο.

Ο αριθμός των χορευτών (12) λέγεται ότι δηλώνει τους δώδεκα μήνες του χρόνου ή τις Ώρες, τις μυθικές θεότητες του χρόνου.

Το παρακάτω βίντεο έχει συγκεντρώσει πολλές πληροφορίες που αξίζει να το πατήσετε και να το δείτε.

Το τραγούδι ''Το Γαϊτανάκι'' Στίχοι/Μουσική: Ζωρζ Σαρή, Λουκιανός Κελαηδόνης.

Τα παιδιά σήμερα παρουσίασαν τα έθιμα των Αποκριών με το δικό τους μοναδικό τρόπο  μέσα από ένα ομοιοκατάληκτο ποίημα. Λίγες μέρες πριν το μοιράστηκαν, το έμαθαν, έκαναν πρόβες και απολαύσαμε την όμορφη προσπάθειά τους στην τηλεκπαίδευση. 

Θέλαμε να δώσουμε ένα άλλο νόημα  σ' αυτό τον τρόπο μάθησης και διδασκαλίας και  να αναφερθούμε στα έθιμα του τόπου μας, αφού δεν τα ζούμε με τον τρόπο που θα θέλαμε.

Όλοι μαζί τα καταφέραμε  και κρατήσαμε στην καρδιά μας τον ενθουσιασμό, που μας χάρισε  αυτή η προσπάθεια. 

Το πολύχρωμο γαϊτανάκι 

    

             Μας ήρθανε και φέτος          

οι Απόκριες παιδιά

και σ' όλους μας θα δώσουν

και γέλια και χαρά!

Σ' ολόκληρη τη χώρα

οι άνθρωποι ζητούν

τρόπους να διασκεδάσουν,

λίγο να ξεχαστούν!

Άλλοι αλλάζουν  όψη

φοράνε τις στολές,

φοράνε τις περούκες

και μάσκες χαρωπές!

Σε άλλα μέρη στήνουν

τρικούβερτο χορό,

πετάνε σερπαντίνες,

χαρτί χρωματιστό!

Στολίζουμε τα σπίτια,

πλατείες και σχολειά,

κρεμάμε τις γιρλάντες,

μάσκες, φώτα πολλά!

Και κάθε Τσικνοπέμπτη

παντού περνούν καλά,

τσικνίζουμε με κρέας

σε κάθε γειτονιά!

Εγώ άκουσα για κάποιους

που ντύνονται γαμπροί

και άλλοι ντύνονται νύφες

και κάνουνε γιορτή!

Κι έχω ακούσει

στο έθιμο αυτό, 

ότι ψεύτικο γάμο στήνει

ολόκληρο χωριό!

Άλλοι αλεύρι παίρνουν

και βάφονται καλά

και πόλεμο με αλεύρι

κάνουνε σαν παιδιά!

Ακούγεται αστείο,

φαντάσου όμως ζημιά

και πόσο θα λερώσουν

τα ρούχα τους αυτά!

Έτσι είν' το καρναβάλι,

τρελό και παλαβό,

γι' αυτό και τέτοια κάνουν

σε κάθε ένα χωριό!

Δεν έχετε ακούσει

που αντί για αετό,

αερόστατα οι άλλοι

πετούν στον ουρανό;

Πο πο! Πολύ μ' αρέσει

το έθιμο αυτό!

Μακάρι να πετούσα

κι εγώ ένα μικρό!

Εμένα μου αρέσει 

και ο χαρταετός

κι όταν μ' αυτούς γεμίζει

όλος ο ουρανός!

Μήπως όμως ξεχνάμε 

το πιο σημαντικό,

πως κάθε Αποκριά...

εγώ ντύνομαι ''Ζορό'';

Χα χα! Πολύ αστείο,

αυτό όλοι θα σκεφτούν;

Ή μήπως για καρναβάλι

θα προετοιμαστούν;

Δίκιο έχει, μην ξεχνάμε

τα άρματα εκεί

παρέλαση που κάνουν

με ωραία μουσική!

Στην Πάτρα, στον Κεραμικό

σε πόλεις αρκετές

χορεύουνε στους δρόμους

οι καρναβαλιστές!

Ξεχνάνε τις σκοτούρες,

γελούν και τραγουδούν,

το βασιλιά Καρνάβαλο

μαζεύονται να δουν!

Είδατε πόσα κάνουμε

τις Αποκριές

και πόσα μας γεμίζουν

με κέφι τις καρδιές;

Και κάτι ακόμη υπάρχει

από πολύ παλιά

που πάντα θα αρέσει 

στα ζωηρά παιδιά:

Φέρνω το γαϊτανάκι,

κρατήστε το καλά

κι ας πιάσει μια κορδέλα 

καθένας χωριστά!

Γαϊτανάκι, γαϊτανάκι

με κορδέλες πλουμιστές,

καθεμιά ας δώσει κάτι

στις καρδιές μας τις μικρές.

Μια το κόκκινο γυρίζει,

γέλια δίνει και χαρά,

μια το κίτρινο θα φέρει

στις ψυχές μας ξεγνοιασιά!

Μια το πράσινο αρπάζω

και το φέρνω μια στροφή

με το μπλε ξανά χορεύω

και αρχίζει η γιορτή!

Μια κορδέλα γαϊτανάκι

χάρισέ μου και θα δεις 

πόσο ωραία θα την πλέξω

για να ευχαριστηθείς!

Μια το κόκκινο γυρίζει,

γέλια δίνει και χαρά

μια το κίτρινο θα φέρει

στις ψυχές μας ξεγνοιασιά!

Γαϊτανάκι γαϊτανάκι

με κορδέλες πλουμιστές,

καθεμιά ας δώσει κάτι

στις καρδιές μας τις μικρές.

(Περιοδικό ''ΠΑΡΑΘΥΡΟ'' στην εκπαίδευση του παιδιού

τεύχος 49,2008)

Συγχαρητήρια, παιδιά μου, είστε καταπληκτικά!!!

Και του χρόνου στο σχολειό μας!

Η βίωση θετικών  συναισθημάτων κι 

η ανεύρεση θετικού νοήματος στα πράγματα

 βελτιώνει την ευημερία και 

την ανθεκτικότητά μας.