Πέτα ψηλά!
Αγαπημένο μου ημερολόγιο,
Έφτασε και η ώρα για το πέταγμα του χαρταετού! Ένα από τα έθιμα με τα οποία είναι στενά συνδεδεμένη η Καθαρή Δευτέρα στο μυαλό όλων μας από την παιδική μας ακόμη ηλικία. Ο χαρταετός ήταν πάντα μια παιδική διασκέδαση. Ένα παιχνίδι εποχιακό, ένα παιχνίδι της άνοιξης! Κατά τη διάρκεια των ημερών της Αποκριάς τα παιδιά ετοίμαζαν με μεγάλη μαστοριά και δεξιοτεχνία τους χαρταετούς τους και περίμεναν με μεγάλη λαχτάρα να τους "σηκώσουν" στον ουρανό την Καθαρή Δευτέρα. Γι' αυτό η ευχή που έκαναν τη μέρα εκείνη ήταν να έχει καλό καιρό. Η κατασκευή του και το στόλισμά του ήταν μια πραγματική τέχνη. Τα μεγαλύτερα παιδιά και οι ενήλικες δίδασκαν συνήθως τα μικρότερα παιδιά. Τα υλικά που θυμάμαι ότι χρησιμοποιούσαν τότε ήταν καλάμια ανάλαφρα ξυσμένα, λαδόκολες και αλευρόκολλα για να κολλήσουν τα χαρτιά. Κάποιος που ήξερε καλά, ο ''τεχνίτης'', έκοβε με ακρίβεια τα καλάμια για να δημιουργήσει το συμμετρικό πολυγωνικό(εξάγωνο) σχήμα του σκελετού. Τα έδενε στο κέντρο αφού έκανε εγκοπές. Έπειτα τύλιγε γύρω γύρω γερό σπάγκο έχοντας κάνει πάλι εγκοπές για να στέκεται. Φυσικά έπρεπε οι αποστάσεις των πλευρών του εξαγώνου να είναι ίσες.
Στη συνέχεια κολλούσε τη λαδόκολλα αφού σχεδίαζε και έκοβε με προσοχή το εξάγωνο. Καμιά φορά κολλούσε και ψαλιδισμένα χαρτιά με διάφορα σχέδια όπως ήλιους, αστέρια, φεγγάρια, καράβια και άλλα.
Η μαστοριά βέβαια του χαρταετού φαινόταν στα ζύγια και την πολύχρωμη ουρά του. Αν τα ζύγια ήταν σωστά ο χαρταετός κατακτούσε τον ουρανό. Αν όμως ήταν ''αζύγιαστος'' δεν ανέβαινε καθόλου ή ανεβαίνοντας στροβιλιζόταν και έπεφτε κάτω καρφωτός στο έδαφος.
Το ''αμόλα καλούμπα'' αντηχούσε παντού στα υψώματα, στα χωράφια, στις αλάνες. Τα παιδιά έβαζαν τους χαρταετούς τους να παλεύουν στον αέρα. Και ήθελε τέχνη, αλήθεια, για να τα καταφέρει κανείς να νικήσει τον αντίπαλό του. Αν η ευχή για καλό αέρα έβγαινε αληθινή, αν ο σπάγκος ήταν δυνατός και το βάρος του αετού το κατάλληλο τότε υπήρχαν ελπίδες!
Αλήθεια όμως ποια είναι η ιστορία του;
Η ιστορία του χαρταετού
Ο χαρταετός μας ήρθε από την Κίνα! Εφευρέτης του θεωρείται ο στρατηγός Χο Σιν που σκέφτηκε να τον κατασκευάσει, γύρω στο 205 π.Χ. στην προσπάθειά του να κατακτήσει μια πόλη. Τα τείχη της πόλης ήταν ισχυρά και οι πολιορκούμενοι ήταν αποφασισμένοι να προστατεύσουν την ελευθερία τους. Σκέφτηκε λοιπόν να σκάψουν έναν υπόνομο(τούνελ) που να περνάει κάτω από τα τείχη και να βγάζει μέσα στο παλάτι. Μ' αυτό το στρατηγικό σχέδιο πίστευε πως θα τους κυρίευε. Όμως, πώς ήταν δυνατόν να γνωρίζει την ακριβή απόσταση που έπρεπε να έχει ο υπόνομος (τούνελ);Γι' αυτό κατασκεύασε έναν χαρταετό και μια μέρα με καλό καιρό τον πέταξε μέχρι ν' ανυψωθεί πάνω από το παλάτι. Στη συνέχεια τον μάζεψε και υπολόγισε το μήκος του σκοινιού που χρησιμοποίησε αλλά και τη γωνία που σχημάτιζε από το έδαφος. Έχοντας στο μυαλό του ένα φανταστικό ορθογώνιο τρίγωνο υπολόγισε με απλές γεωμετρικές πράξεις, την απόσταση που τον ενδιέφερε. Έπειτα οι στρατιώτες του έσκαψαν το τούνελ.
Στην Κίνα η παράδοση λέει ότι από το 1.000 π.Χ. έφτιαχναν αετούς. Η πρώτη όμως γραπτή μαρτυρία βρίσκεται σε κείμενο του 4ου π.Χ. αιώνα, ο οποίο αναφέρει ότι κάποιος Κουνγκσού Φαν, κατασκεύασε ένα ''ξύλινο πουλί'' που πετούσε τρεις μέρες.
Οι πρώτοι χαρταετοί κατασκευάζονται από μετάξι και μπαμπού και μάλιστα με τη μορφή που έχουν ως σήμερα, του δράκου.
Η διάδοση του χαρταετού
Λέγεται λοιπόν, ότι σιγά σιγά διαδόθηκε στην Κίνα ο χαρταετός, από τον στρατηγό Χο Σιν. Έπειτα ταξιδεύει μέσω του εμπορίου στις γειτονικές ασιατικές χώρες όπως την Κορέα, την Ιαπωνία και την Πολυνησία που γνώριζαν την παρασκευή του χαρτιού. Δημιούργησαν χαρταετούς πολλών ειδών, δίνοντάς τους διάφορα σχήματα, όπως ψάρια, δράκους, πουλιά. Οι χαρταετοί αυτοί χρησιμοποιήθηκαν στις θρησκευτικές τους τελετές. Στους λαούς της Ανατολής επικρατούσε η άποψη ότι ανυψώνοντας τον χαρταετό τους θα έδιωχναν την κακή τύχη και τις συμφορές. Γι' αυτό έδεναν πάνω στους χαρταετούς μικρά χαρτάκια, όπου είχαν σημειώσει τις δυστυχίες τους και τις αρρώστιες τους και τις άφηναν να απομακρυνθούν στον απέραντο ουρανό. Επίσης επειδή πίστευαν ότι η πραγματοποίηση των επιθυμιών τους θα 'ρθει από τον ουρανό σήκωναν τους αετούς τους και έψελναν ύμνους.
Κάθε περιοχή άρχισε να αναπτύσσει το δικό της είδος και σχήμα χαρταετών, να τους διακοσμεί με διαφορετικά μοτίβα και τεχνικές και φυσικά να τους χρησιμοποιεί για διαφορετικούς σκοπούς. Χρησιμοποιήθηκαν για πειράματα πτήσεων αλλά φτιάχνονταν από μπαμπού που ήταν πιο ανθεκτικό ακόμη και να σηκώνει έναν άνθρωπο.
Σιγά σιγά ο χαρταετός έφτασε στη Δύση αφού πέρασε και από την αρχαία Ελλάδα, όπου χρησιμοποιήθηκε ως παιχνίδι.
Κατά την ελληνική αρχαιότητα όμως, κάτι που δε γνωρίζουμε είναι ότι υπήρξαν δείγματα προσπαθειών κατασκευής αετών. Λέγεται ότι ο Αρχύτας(440-360π.Χ.), που ήταν ένας μαθηματικός από τον Τάραντα της Νότιας Ιταλίας και μαθητής του Πυθαγόρα, χρησιμοποίησε στις μελέτες του τον αετό. Κείμενά του λέγεται ότι μελετούσε και ο Γαλιλαίος.
Στην Ευρώπη ο χαρταετός εμφανίζεται γύρω στο 1.400 μ.Χ.. Τον έφεραν εξερευνητές που είχαν επιστρέψει από την Ασία
Κατά τον 18ο,19ο και 20ο αι. οι χαρταετοί χρησιμοποιήθηκαν ως εργαλεία επιστημονικών πειραμάτων και παρατηρήσεων. Ενδεικτικά θα αναφέρουμε τον Βενιαμίν Φραγκλίνο, ο οποίος με τη βοήθεια του χαρταετού και ενός μεταλλικού κλειδιού ανακάλυψε τον ηλεκτρισμό. Επίσης στους δυο Παγκόσμιους πολέμους χρησιμοποιήθηκαν ως συσκευές παρατήρησης.
Το έθιμο του χαρταετού Σήμερα κάθε χώρα έχει τα δικά της έθιμα γύρω από το πέταγμα του χαρταετού.
Στην Κίνα θεωρείται ιεροτελεστία από την κατασκευή του ως το πέταγμά του και μάλιστα διοργανώνονται διαγωνισμοί κάθε χρόνο για τον καλύτερο χαρταετό.
Τα ονόματα των χαρταετών στις διάφορες χώρες:
Αγγλία:kite το όνομα ενός πουλιού
Γερμανία:Drachen που σημαίνει Δράκος.
Ιαπωνία:tako που σημαίνει χταπόδι επειδή κρέμονταν πολλοί σπάγκοι.
Μεξικό:Papalote που σημαίνει πεταλούδα.
Σε πολλές χώρες επίσης γίνονται φεστιβάλ για το πέταγμα του χαρταετού, όπως στην Ιαπωνία, Κίνα, Η.Π.Α., Γαλλία.
Το έθιμο του χαρταετού απαντάται σε όλη την Ελλάδα.
Το πέταγμα του χαρταετού την Καθαρή Δευτέρα, την πρώτη μέρα της Σαρακοστής, είναι ένα όμορφο παιχνίδι, ένα γραφικό έθιμο.
Διαφέρει μόνο ως προς την ονομασία του. Στην κυρίως Ελλάδα ο χαρταετός λεγόταν και ''αετός'', ''μύλος'', ''ψαλίδα'', ''άστρο'', ''φωτοστέφανο''. Οι Επτανήσιοι τον ονόμαζαν ''φυσούνα''.Οι Πόντιοι ''πουλία'', οι Θρακιώτες ''πετάκια'',ενώ οι Σμυρνιοί ''τσερκένια'' και οι Κωνσταντινοπολίτες ''ουτσουρμάδες''.
Οι ονομασίες αυτές παραπέμπουν άλλες μεν στο σχήμα του και άλλες στη σχέση του με τον αέρα.
Συμβολίζει το πέταγμα της ανθρώπινης ψυχής προς το Θεό, σύμφωνα με την ελληνική χριστιανική παράδοση.
Είναι σύμβολο εσωτερικής εξύψωσης και ανάτασης. Σύμβολο ελπίδας και αναγέννησης, όπως η εποχή της άνοιξης που είναι προ των πυλών.
Μπορεί οι λαδόκολες
να αντικαταστάθηκαν από το πλαστικό,
τα ανάλαφρα ξυσμένα καλάμια
από ξυλάκια της μηχανής,
ωστόσο είναι ενθαρρυντικό και ελπιδοφόρο
που το έθιμο δεν έσβησε.
Είναι ένα παιχνίδι των παιδιών
που συνεχίζουν να ονειρεύονται και
λαχταρούν να κατακτήσουν τους ουρανούς.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.