Γιατί το λέμε έτσι;

Παροιμιώδης εκφράσεις

Αγαπημένο μου ημερολόγιο,

Αυτές τις μέρες των Παθών του Κυρίου ακούγονται φράσεις που έχουν γίνει παροιμιώδης. Ειπώθηκαν  είτε από τον ίδιο τον Χριστό ή από κάποιο άλλο πρόσωπο σε ορισμένο τόπο και χρόνο. 

Κάποιες φράσεις επίσης δημιουργήθηκαν επειδή χαρακτηρίζουν μια κατάσταση και χρησιμοποιούνται μεταφορικά.

👀Ας δούμε μερικές απ' αυτές:

''Ήγγικεν η ώρα''

Στο όρος των Ελαιών ο Ιησούς είπε στους μαθητές του να ξαγρυπνήσουν όση ώρα θα προσευχόταν λίγα μέτρα μακριά τους αλλά εκείνοι αποκοιμήθηκαν καταβεβλημένοι από την κούραση. Πικραμένος από την συμπεριφορά τους και προαισθανόμενος την τύχη του τους είπε:''...καθεύδετε το λοιπόν και αναπαύεστε! Ιδού ήγγικεν η ώρα και ο υιός του ανθρώπου παραδίδοται εις χείρας αμαρτωλών''-ας κοιμάστε λοιπόν κι ας αναπαύεστε! Να, πλησίασε η ώρα και ο γιος του ανθρώπου παραδίνεται σε χέρια αμαρτωλών(Ματθ.ΚΣΤ'45)

''Ήγγικεν η ώρα'' λέμε και σήμερα κάθε φορά που βρισκόμαστε ένα βήμα πριν από οποιαδήποτε σημαντική ενέργεια ή πριν από κάποιο σπουδαίο γεγονός.

Γολγοθάς - Κρανίου τόπος

Ο Γολγοθάς στα Ευαγγέλια ονομάζεται ο τόπος Σταύρωσης του Ιησού Χριστού κοντά στην Ιερουσαλήμ.

''Γολγολέθ'' στην εβραϊκή γλώσσα σημαίνει κρανίο. Μία εκδοχή είναι να δόθηκε η ονομασία αυτή γιατί το μέρος εκεί είχε σχήμα κρανιοειδές και σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή ονομάστηκε Γολγοθάς επειδή υπήρχαν κρανία και οστά καθώς ήταν τόπος μαρτυρίου και θανάτου των καταδικασμένων σε σταύρωση.

Ως ''Κρανίου Τόπο''(Ματθ.27,33) σήμερα χαρακτηρίζουμε οποιοδήποτε μέρος ή τόπο που έχει υποστεί καταστροφές και η ζωή είναι ανυπόφορη ή μέρος που θυμίζει σεληνιακό τοπίο.

''Γολγοθά'' αποκαλούμε μεταφορικά δύσκολες περιόδους της ζωής μας ή κάθε πορεία μεγάλου πόνου ή εξευτελισμού.

''Άρον άρον''

Μ' αυτά τα λόγια προσπαθούσαν οι Ιουδαίοι να παροτρύνουν τον Πιλάτο να επιβάλλει στον Ιησού τη σταύρωση.' 'Άρον άρον σταύρωσον αυτόν'' φώναζαν.

''Άρον άρον'' που λέμε σήμερα εννοούμε ότι κάτι έγινε βιαστικά ή με τη βία.

''Επί ξύλου κρεμάμενος''

Ο Ιησούς όταν σταυρώθηκε βρέθηκε σε μια τέτοια κατάσταση γυμνός και αβοήθητος. Σύμφωνα με το Μωσαϊκό νόμο, αυτούς που καταδικάζονταν σε θάνατο με  σταύρωση τους γύμνωναν και τους έβγαζαν οτιδήποτε ξένο πράγμα, προς το σώμα τους, είχαν πάνω τους. Τα ρούχα τους ανήκαν στους στρατιώτες που τα μοιράζονταν με κλήρο.΄΄Σταυρώσαντες δε αυτόν διεμερίσαντο τα ιμάτια αυτού βαλόντες κλήρον''

(Ματθ.ΚΖ'35,Λουκ.ΚΓ'34,Ιωάν.ΙΘ'23-24)

''Επί ξύλου κρεμάμενος'' είναι μια φράση που εννοεί τον πάρα πολύ φτωχό, αλλά και τον ανίσχυρο αυτόν που δεν έχει καμία προστασία.

''Μνήσθητί μου, Κύριε...''

Αυτά τα λόγια τα είπε στον Ιησού ένας από τους δύο ληστές, που ήταν σταυρωμένος μαζί του. Του ζήτησε να τον συγχωρέσει και να τον θυμηθεί μαζί με όλους που θα συμπεριλάβει στη βασιλεία του.(Λουκ.ΚΓ'-42).Να με θυμηθείς, Κύριε...

Μνήσθητί μου, Κύριε... είναι μια φράση που τη λέμε συχνά όταν βρισκόμαστε σε πνευματική ανάταση και ψυχική συγκέντρωση. Επίσης τη χρησιμοποιούμε όταν αισθανόμαστε κατάπληξη, βλέποντας κάτι που μας κάνει εντύπωση, επειδή είναι παράξενο.

''Μη μου άπτου''

Όταν η Μαρία η Μαγδαληνή πήγε στον τάφο του Ιησού  βρήκε τη μεγάλη πέτρα, που τον είχαν σφραγίσει, μετακινημένη. Επειδή φοβήθηκε ότι κατά τη διάρκεια της νύχτας κάποιοι μετακίνησαν την πέτρα και πήραν το σώμα του έτρεξε να βρει τον Πέτρο και τον Ιωάννη. Σαν έφτασαν στον τάφο και μπήκαν μέσα οι μαθητές είδαν πράγματι ότι το σώμα του Ιησού έλειπε. Μην μπορώντας να εξηγήσουν τι συνέβη αποχώρησαν. Η Μαρία παρέμεινε εκεί θρηνώντας και κάποια στιγμή που έσκυψε προς τον τάφο είδε δύο λευκοντυμένους  αγγέλους να στέκονται στη θέση που είχε τοποθετηθεί το σώμα του Χριστού. Λίγα λεπτά αναγνώρισε και τη φωνή του Κυρίου πίσω της. ''Διδάσκαλε'' του είπε κι έκανε ν' αγκαλιάσει τα πόδια του. ''Μη μου άπτου'', μη με αγγίζεις, της σύστησε εκείνος, ίσως για να της δείξει ότι πλέον δε θα είναι όπως πριν. Ταυτόχρονα της έδωσε εντολή να αναγγείλει την Ανάστασή του στους μαθητές του.(Ιωάν.Κ'1-17).

''Μη μου άπτου'' λοιπόν στην καθημερινή γλώσσα, η φράση δηλώνει το ευαίσθητο, το ευπαθές, το λεπτεπίλεπτο, το εύθραυστο, ό,τι χρειάζεται ιδιαίτερη μεταχείριση. Αποκαλούμε όμως έτσι και αυτόν που προσέχει πολύ στον τρόπο που παρουσιάζεται αλλά και τον μυγιάγγιχτο δηλαδή αυτόν που αισθάνεται ότι θίγεται με το παραμικρό. 

''Έγινε ανάστα ο Κύριος''

Στην πρώτη Ανάσταση, στη λειτουργία του Μεγάλου Σαββάτου, λέει ο ιερέας: Ανάστα ο θεός, κρίνων την γη και αρχίζουν τότε να χτυπούν οι καμπάνες και να προσέρχονται οι πιστοί εκδηλώνοντας τη χαρά τους για το γεγονός μ' όλο το θόρυβο της προσέλευσης.

''Έγινε ανάστα ο Κύριος'' είναι μια φράση που τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να πούμε πως γίνεται μεγάλος θόρυβος και φασαρία, ότι υπάρχει αναστάτωση και σύγχυση.

Ανάσταση!

Ανάσταση σημαίνει έγερση και προέρχεται από το αρχαίο ρήμα ''ανίσταμαι'' που θα πει ότι επανέρχομαι στη ζωή. Κορυφαίο γεγονός για τους χριστιανούς που γιορτάζεται με ενθουσιασμό και μεγαλοπρέπεια η νίκη της αιώνιας ζωής.

Στην καθημερινή ζωή χρησιμοποιούμε τη λέξη ''Ανάσταση'' με την έννοια της λύτρωσης.  

Λαμπρή

Όταν λέμε ''Λαμπρή'' εννοούμε τη ''λαμπρή ημέρα'', τη γεμάτη λάμψη και ακτινοβολία. Έμεινε ως ουσιαστικό η λέξη ενώ ήταν επίθετο. Έτσι χρησιμοποιείται στους ύμνους, στα άσματα (λαμπρυνθώμεν).Το φως των λαμπάδων ανακατεύεται με το χαρούμενο βλέμμα, με το ελπιδοφόρο μήνυμα του ''Χριστός Ανέστη''. Όλα λάμπουν, όλα λούζονται στο φως.

''Μέρα Λαμπρή, μέρα γιορτής, μέρα λουλουδιασμένη'' και  ''Αναστάσεως ημέρα, λαμπρυνθώμεν λαοί Πάσχα Κυρίου, Πάσχα!'' αναφέρουν και οι ποιητές.

Πάσχα

Η μεγαλύτερη γιορτή της του Χριστιανισμού. Προέρχεται από το εβραϊκό Πάσχα (Πεσάχ) που σημαίνει πέρασμα, διάβαση σε ανάμνηση της Εξόδου τους, της απελευθέρωσης τους από τους Αιγύπτιους και της Διάβασης της Ερυθράς θάλασσας. Παράλληλα τη γιόρταζαν χαιρετίζοντας το τέλος του χειμώνα και την αρχή της άνοιξης.

Το Πάσχα των χριστιανών καθιερώθηκε την πρώτη Κυριακή μετά την πρώτη πανσέληνο της εαρινής ισημερίας το325 μ.Χ.(Α' Οικουμενική σύνοδος)

Πηγές- Bιβλιογραφία

Λέξεις και φράσεις παροιμιώδης, Τάκη Νατσούλη, Εκδόσεις Σμυρνιωτάκης

Λεξικό της ελληνικής γλώσσας, Γ.Μπαμπινιώτη, Κέντρο Λεξικολογίας (1998)