O τζίτζικας

 Σύμβολο του καλοκαιριού

Αγαπημένο μου ημερολόγιο,

Τα τζιτζίκια ή τέττιγες στα αρχαία ελληνικά, αυτοί οι ακούραστοι τραγουδιστές, μας φέρνουν μνήμες από ανέμελα καλοκαίρια της ζωής μας. Χιλιάδες τζιτζίκια! Σαν μουσικοί μες στο μεσημέρι, θαρρείς και τους έχουν προσκαλέσει, βάζουν όλη τους τη δύναμη: τζ, τζ, τζ, τζ, τζ... Μα δεν κουράζονται τα τζιτζίκια να τραγουδούν όλη την ώρα; 

Πάνω στα δέντρα κρυμμένα, στα κλαδιά και τους κορμούς καθισμένα δεν σταματούν το τραγούδι τους μέχρι αργά το βράδυ. Τραγουδούν ακούραστα. Νομίζεις πως είναι τόσο ενθουσιασμένα, που δεν ξέρουν πως να δείξουν τη χαρά τους. 

Η μελωδία τους συνδέεται τόσο πολύ με την ακοή μας, που όταν σταματήσει ξαφνικά νομίζουμε ότι κάτι συνέβη και πολλές φορές αναφωνούμε με ανακούφιση: «Επιτέλους, ησυχία!».

Θυμάμαι κάποτε που πλησιάζαμε αργά αργά στους κορμούς των δέντρων για να πιάσουμε κανένα με σκοπό να το παρατηρήσουμε και να διαπιστώσουμε πώς έβγαζε τη μελωδία του.

Με τη χούφτα του χεριού και με απότομη κίνηση το σκεπάζαμε και το πιάναμε. Προσέχαμε να μην το πιέσουμε, ούτε να του τσαλακώσουμε τα φτερά. Φυσικά το τζιτζίκι σταματούσε να τραγουδάει. Πόσο φοβισμένο ήταν! Το κοιτούσαμε καλά καλά και μόλις το κρατάγαμε από το φτερό του για να το αφήσουμε εκείνο άρχιζε πάλι να φωνάζει. Γιατί πράγματι φώναζε από τον φόβο του.

Ο μελωδός της αυλής μου, το παρακάτω βίντεο, μας δίνει τη δυνατότητα ν' ακούσουμε τον ήχο των τζιτζικιών.

Οι αρχαίοι Έλληνες έλεγαν:«τέττιγα πτερού είληφας», έπιασες το τζιτζίκι από το φτερό και αυτό δείχνει το φόβο του φωνάζοντας. Αυτό μάλιστα το έλεγαν και γι' αυτούς που διαμαρτύρονταν έντονα μετά από κάτι δυσάρεστο που τους συνέβη. Κάνουν φασαρία, αλλά φοβούνται ταυτόχρονα.

Ο ήχος τους άρεσε ιδιαίτερα στους αρχαίους Έλληνες γι' αυτό οι τέττιγες ήταν «Μουσών προφήται», το χάρισμα της φωνής τους ήταν δώρο των Μουσών.

Τέττιγες, τζίτζικες, ονομάζονταν και οι φλύαροι άνθρωποι που σου παίρνουν το κεφάλι με την αδιάκοπη φλυαρία τους.

Ο τζίτζικας είναι συνυφασμένος με τον ερχομό του καλοκαιριού και της ζέστης και οι παρακάτω φράσεις το δηλώνουν χαρακτηριστικά.

 «Σκάει ο τζίτζικας» είναι η χαρακτηριστική φράση όταν έχει αβάσταχτη, ανυπόφορη ζέστη, όπως αυτές τις μέρες που διανύουμε.

«Μη σε γελάσει ο βάτραχος ή το χελιδονάκι, αν δε λαλήσει ο τζίτζικας, δεν είν' καλοκαιράκι», λέει η παροιμία ότι μπαίνουμε στο πραγματικό καλοκαίρι  από τη στιγμή που αρχίζουν να λαλούν τα τζιτζίκια.

«Ο τζίτζικας ελάλησε, μαύρη ρώγα γυάλισε», δηλαδή μόλις αρχίζει να ακούγεται η φωνή του τζίτζικα, αρχίζουν να ωριμάζουν τα σταφύλια και κατ' επέκταση, έχουμε καλοκαίρι.

Επίσης όταν θέλουμε να δείξουμε ότι μια πράξη είναι σπουδαία λέμε ότι δεν πεταλώνουμε τζιτζίκια. Άλλωστε τα τζιτζίκια δεν έχουν πόδια μεγάλα και δυνατά, που να αξίζει να τα πεταλώσει κανείς όπως κάνουμε με τ' άλογα.

Τα τζιτζίκια είναι αγαπημένο θέμα της λογοτεχνίας. Γνωρίζουμε όλοι τον μύθο του Αισώπου με το τεμπέλικο τζιτζίκι που τραγουδούσε όλο το καλοκαίρι και το εργατικό μυρμήγκι που μάζευε σπόρους για τον χειμώνα.

👉Ας τον θυμηθούμε:

Επίσης στην ποίηση έχει δοξασθεί ιδιαίτερα ο τζίτζικας ή το τζιτζίκι όπως αλλιώς λέγεται. 

Σαν απάντηση στον μύθο είναι το ποίημα του Ιωάννη Πολέμη που ακολουθεί:

Τζίτζικας και μέρμηγκας

ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΟΛΕΜΗΣ

ΤΖΙΤΖΙΚΑΣ

Έχω πολλά παράπονα, μυρμήγκι μου, μαζί σου.

ΜΥΡΜΗΓΚΙ

Πολύ λυπούμαι, τζίτζικα, κι αμέσως εξηγήσου.

Ποτέ δεν έκανα κακό και βλάβη σε κανένα 

κι έπειτα τίποτε κοινό δεν έχω εγώ με σένα. Λοιπόν;

ΤΖΙΤΖΙΚΑΣ

Με κακολόγησες και με το παραπάνω, 

κι έτσι και την υπόληψη και την τιμή μου χάνω 

και γίνηκα παράδειγμα μωρίας στους ανθρώπους.

ΜΥΡΜΗΓΚΙ

Στ' ορκίζομαι στο ψίχουλο, που κουβαλώ με κόπους, 

πως δε σε νιώθω τι μου λες.

ΤΖΙΤΖΙΚΑΣ

Αμέσως, θα με νιώσεις, 

αν θέλεις λίγη προσοχή στα λόγια μου να δώσεις.

Και πρώτα - πρώτα γνώριζε, πως πριν στα δέντρ' ανέβω, 

εκατοικούσα μες στη γη κι εγώ.

ΜΥΡΜΗΓΚΙ

Δεν σε πιστεύω.

Τότε πού βρήκες τα φτερά;

ΤΖΙΤΖΙΚΑΣ

Μεγάλωσαν αγάλι, 

όταν στο πρόσωπο της γης επρόβαλα και πάλι,

γιατί προτού χωθώ στη γη, ήμουν ψηλά στο χώμα

μικρός, μικρός σαν τον κοριό και πιο μικρός ακόμα 

κι άνοιξα τρύπα και βαθιά μέσα στην γη εμπήκα 

κι έκανα το σπιτάκι μου κι εκεί τροφήν εβρήκα.

ΜΥΡΜΗΓΚΙ

Και δεν ανέβαινες ποτέ κι απάνω από την τρύπα;

ΤΖΙΤΖΙΚΑΣ

Ποτέ μου, δεν ανέβαινα, γιατί, καθώς σου είπα, δεν μου' λειπ' η τροφή.

ΜΥΡΜΗΓΚΙ

Λοιπόν;

ΤΖΙΤΖΙΚΑΣ

Στης γης τα καταχθόνια 

σιγά σιγά μεγάλωσα κι έμεινα δέκα χρόνια.

ΜΥΡΜΗΓΚΙ

Ποπό! Δεν εβαρέθηκες;

ΤΖΙΤΖΙΚΑΣ

Και τι ήθελες να κάνω;

Έτσι το πρόσταξε ο Θεός. Κι ήρθα στην γη επάνω

εφέτος, μόλις άρχισε ζεστό το καλοκαίρι

και τα φτερά μου στέγνωσεν ο ήλιος και τ' αγέρι

και στη στιγμούλα πέταξα στου δέντρου τα κλαδιά!

Κι άρχισα το τραγούδι μου με πρόσχαρη καρδιά.

Οι γεωργοί που σκάβουνε κι εκείνοι που θερίζουν,

μ' έχουν χρυσή τους συντροφιά και τη χάρη μου γνωρίζουν.

Εσύ μονάχα βρέθηκες να με κατηγορήσεις.

ΜΥΡΜΗΓΚΙ

Εγώ δεν είπα τίποτα και να με συγχωρήσεις.

Ούτε και ξέρω τι μου λες, μα το σπυρί το στάρι!

ΤΖΙΤΖΙΚΑΣ

Ο κόσμος το 'χει τούμπανο και συ κρυφό καμάρι! Εσύ δεν με είπες άεργο, δεν μ' είπες ακαμάτη κι άμυαλο κι ασυλλόγιστο;

ΜΥΡΜΗΓΚΙ

Για πρόσεχε κομμάτι!

Δεν είμ' εγώ κακόγλωσσος κι αυτό δεν είν' αλήθεια.

ΤΖΙΤΖΙΚΑΣ

Ναι τα 'πες και τα κήρυξες κι έπλασες παραμύθια

πως το χειμώνα κάποτε, με χιόνια και με πάγο,

επείνασα κι ο δυστυχής δεν είχα τι να φάγω, 

και σαν ζητιάνος ταπεινός, ήρθα, καθώς εκείνος,

με κλάματα στο σπίτι σου ζητώντας ελεημοσύνη.

Κι όταν εσύ με ρώτησες:-Σαν ήταν καλοκαίρι, 

τι έκανες παρακαλώ; Σου είπα:-Ποιος δεν ξέρει,

πως τραγουδούσα ολημερίς, χωρίς καμιά

φροντίδα; 

Και τότε μ' αποκρίθηκες :«Ε, τώρα χοροπήδα!»

Πως ήρθα τον χειμώνα εγώ τροφή να σου ζητήσω,

 αφού χειμώνα μήτε ζω μήτε μπορώ να ζήσω;

Κι έπειτα, τι είν' αυτή η τροφή, που θα ζητούσα τάχα,

ενώ ο καημένος τρέφομαι με τη δροσιά μονάχα.

ΜΥΡΜΗΓΚΙ

Αυτό το ψέμα, τζίτζικα, ο κόσμος το 'χει βγάλει.

Το ξέρω πως δε μοιάζουμε, αλλ' όμως ξέρω πάλι,

πως ο Θεός που έπλασεν εσέ, όπως κι εμένα,

ξεχωριστό προορισμό έδωσε στον καθένα.

Κι είμαστε χρήσιμοι κι οι δυο, φίλτατε τζίτζικά μου,

εσύ με το τραγούδι σου κι εγώ με τη δουλειά μου.

Λοιπόν, ας λησμονήσουμε τα ψέματα του κόσμου

 κι αγκάλιασέ με γρήγορα κι ένα φιλάκι δος μου!... 

Ο Τζίτζικας βγαίνει από το κέλυφος.

Ο Τζίτζικας κι ο Μέρμηγκας 

συνέχισαν τη συζήτησή τους 

γιατί ήθελαν να γνωριστούν καλύτερα.

ΜΕΡΜΗΓΚΑΣ

Αν ζούσε ο Αίσωπος που έγραψε το παραμύθι κυρ-Τζίτζικα, θα τον έβαζα να τα γράψει απ' την αρχή...

ΤΖΙΤΖΙΚΑΣ

Δε φταίει ο Αίσωπος, Μέρμηγκα, γιατί εκείνη την εποχή οι άνθρωποι σκέφτονταν διαφορετικά. Δεν έψαχναν τα πράγματα σε βάθος. Σιγά σιγά έχτισαν τον επιστημονικό τρόπο σκέψης και άρχισαν να ψάχνουν τις αιτίες των πραγμάτων και όσων έβλεπαν γύρω τους που δεν μπορούσαν να εξηγήσουν. 

Θέλεις να μάθεις περισσότερα για την ιστορία μας;

ΜΕΡΜΗΓΚΑΣ

Και βέβαια θέλω!

ΤΖΙΤΖΙΚΑΣ

Τζι, τζι, τζι, τζι, άκου λοιπόν, να μαθαίνεις. Οι άνθρωποι ονόμασαν την τάξη μας Ημίπτερα. Η οικογένειά μας είναι οι Τεττιγίδες (Cicadidae). Διάβασε κι εδώ.

Τo είδος μας είναι απλωμένο παντού στη γη, όπου υπάρχει βλάστηση. Προτιμάμε τα δέντρα και τους θάμνους, που έχουν απλωμένες ρίζες. Εμείς καθαρίζουμε τους νεκρούς βλαστούς και εκείνα μας προσφέρουν τους χυμούς τους. 

Έτσι, συμβιώνουμε για χρόνια πολλά στην περίοδο της νιότης μας. Σαν έρθει η ώρα να ενηλικιωθούμε, την άνοιξη του 4ου ή του 13ου ή του 17ου χρόνου  της ζωής μας, σκάβουμε σήραγγες και βγαίνουμε στην επιφάνεια της γης. Τότε είναι νύχτα, γιατί αν βγούμε την ημέρα με την κάψα του ήλιου το κουκούλι μας θα καταστραφεί, που είναι ακόμα μαλακό και τα φτερά μας θα κολλήσουν.

Κάτω από το φως των αστεριών λοιπόν, βγαίνουμε από το κουκούλι μας που έχει στεγνώσει και σιγά σιγά το άσπρο σώμα μας  σαν έρθει η αυγή, αρχίζει να σκληραίνει και ν' αλλάζει χρώμα. Όταν σκληρύνει εντελώς αρχίζει η ενήλικη ζωή μας.

Βγήκε από το κουκούλι

ΜΕΡΜΗΓΚΑΣ

Για κοίτα τι μπορείς να μάθεις! Η ζωή σας δηλαδή είναι μια μεταμόρφωση.

ΤΖΙΤΖΙΚΑΣ

Όχι μόνο η δική μας η ζωή, αλλά όλα τα πλάσματα αλλάζουν στον κύκλο της ζωής.

Η αλλαγή είναι νόμος για τη φύση.

Η δική μας μεταμόρφωση φαίνεται πιο μεγάλη, επειδή μεγαλώνουμε σε κουκούλι. Δες και τον μεταξοσκώληκα, την πεταλούδα...

ΜΥΡΜΗΓΚΙ

Κι εγώ αλλάζω;

ΤΖΙΤΖΙΚΑΣ

Κι εσύ αλλάζεις καθώς μεγαλώνεις, θα κάνεις απογόνους για να συνεχίσουν τον κύκλο της ζωής.

ΜΥΡΜΗΓΚΙ

Και τα δικά σου τα παιδιά;

ΤΖΙΤΖΙΚΑΣ

Αυτός είναι ο λόγος που βγαίνουμε στην επιφάνεια της γης. Για να κάνουμε τα δικά μας παιδιά, να συνεχίσουμε τον κύκλο της ζωής.

Οι αρσενικοί τζίτζικες τραγουδάμε με τα τύμβαλα (ηχητική συσκευή) που έχουμε ανάμεσα στον θώρακα και την κοιλιά που αποτελούνται από δύο κοιλότητες και χωρίζονται από μια λεπτή, τεντωμένη μεμβράνη. Κάθε φορά που δονείται αυτή, παράγεται ο ήχος. Τον ακούν τα θηλυκά και τα τραβάμε κοντά μας. Όταν γονιμοποιούνται τα θηλυκά τζιτζίκια, σκάβουν μικρές φωλιές πάνω στα δέντρα και εκεί αφήνουν τα αυγά τους.

Στις μεγάλες ζέστες, στο μεσοκαλόκαιρο, τα αυγά εκκολάπτονται και οι καινούριες νύμφες πέφτουν απ' το δέντρο. Σκάβουν τη γη κι αναζητούν τις κατάλληλες ρίζες για να τραφούν με τους χυμούς τους. Θα μείνουν στη γη για δεκατρία ή δεκαεφτά χρόνια και στην Ελλάδα τέσσερα χρόνια, πριν βγουν με τη σειρά τους στον ήλιο να τραγουδήσουν το τραγούδι της ζωής.

Αυτή είναι η ιστορία μας μυρμηγκάκι. Κι όπως βλέπεις κάθε πλάσμα έχει το σκοπό του, τη δική του ζωή πάνω στη γη κι αυτό βάλ' το καλά στο μυαλό σου.

Τίποτα δεν είναι άχρηστο στη φύση.

ΜΕΡΜΗΓΚΑΣ

Έχεις δίκιο κυρ-Τζίτζικα! Άλλη φορά θα είμαι πιο προσεκτικός και θα σκέφτομαι περισσότερο τα πράγματα.

ΤΖΙΤΖΙΚΑΣ

Τζι τζι τζι τζι... θα μάθεις, θα μάθεις,... Σε χαιρετώ να συνεχίσω το τραγούδι μου.

Έντομο με πέντε μάτια!!

Το πρώτο τζιτζίκι

Βασίλης Βέτσος

Κι εσύ μικρό και ταπεινό τζιτζίκι

Που τόσα χρόνια πολεμάς κάτω απ' το χώμα

Ανέβα και τραγούδησε ξανά στην αγριλιά

Ν' αναστηθούν τα ευλογημένα μεσημέρια

Μες στου καλοκαιριού την άφθονη αγκαλιά.

Το τραγούδι του τζίτζικα

Ζαχαρίας Παπαντωνίου

Πού είσαι τάχα εδώ κοντά μου τζίτζικά μου, τζίτζικά μου,

πού είσαι τάχα σκαλωμένος και λαλείς ευτυχισμένος;

Τζι, τζι, τζι, τζι, τζι, τζι, τζίτζικα τραγουδιστή μου,

τζι, τζι, τζι, τζι, τζι, τζι τζίτζικα τραγουδιστή!

Τι χαρούμενος που θα 'σαι τζίτζικά μου, τζίτζικά μου

μες στην πράσινη μουριά μου, τραγουδείς κι αποκοιμάσαι.

Τζι, τζι, τζι, τζι, τζι, τζι τζίτζικα τραγουδιστή μου,

τζι, τζι, τζι, τζι, τζι, τζι, τζίτζικα τραγουδιστή!

Τραγουδείς το μεσημέρι τζίτζικά μου, τζίτζικά μου,

τραγουδείς το καλοκαίρι που στον κήπο σ' έχει φέρει.

Τζι, τζι, τζι, τζι, τζι τζι, τζίτζικα τραγουδιστή μου,

τζι, τζι, τζι, τζι, τζι, τζι τζίτζικα τραγουδιστή!

Τραγουδείς πολύ κοντά μου τζίτζικά μου, τζίτζικά μου.

Στον κορμό, στον κλάδο να 'σαι; Δεν σε πιάνω, μην φοβάσαι!

Τζι, τζι, τζι, τζι, τζι, τζι, τζίτζικα τραγουδιστή μου,

τζι, τζι, τζι, τζι, τζι,τζι, τζίτζικα τραγουδιστή! 

Πηγές:

https://ennepe-moussa.gr/%CF%81%CF%8E%CF%84%CE%B7%CF%83%CE%B1-%CF%84%CE%B1-%CF%80%CE%BF%CE%B9%CE%AE%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1/%CE%BF-%CF%84%CE%B6%CE%AF%CF%84%CE%B6%CE%B9%CE%BA%CE%B1%CF%82-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CF%80%CE%BF%CE%AF%CE%B7%CF%83%CE%B7-%CF%80%CE%BF%CE%B9%CE%AE%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1

Ο κόσμος των μυρμηγκιών

Είναι μαγικός!

Σαλβαντόρ Νταλί

Αγαπημένο μου ημερολόγιο,

Κάποτε βρέθηκα στο βουνό με τη Δήμητρα και κάναμε μια βόλτα στο δάσος. Τα μάτια μας παρατηρούσαν τα πάντα  γύρω στη φύση. Κοιτάζοντας το μονοπάτι, που προχωρούσαμε, είδαμε ανάμεσα από τις πέτρες λίγο χώμα, λες και ήταν κοσκινισμένο με σίτα. Μας τράβηξε την προσοχή και αρχίσαμε να το παρατηρούμε καλύτερα. Κατάλαβα αμέσως ότι ήταν φωλιά μυρμηγκιών. Άλλωστε είχα δει πολλές φορές από μικρή. Η Δήμητρα όμως που έβλεπε πρώτη φορά  με ρώτησε «πώς κατάλαβες ότι ήταν φωλιά μυρμηγκιών και όχι κάτι άλλο;». 

Αρχίσαμε να συζητάμε και να σχολιάζουμε.

Της έδειξα το χώμα και το «λοφάκι» που είχαν σχηματίσει. 

Επίσης της είπα να παρατηρήσει τη μικρή τρύπα στην κορυφή του. Μόλις έβγαινε ένα μικρό μυρμηγκάκι. Μια τέτοια αυθόρμητη δραστηριότητα μας έδωσε την ευκαιρία να αναζητήσουμε περισσότερες  πληροφορίες για τα μικροσκοπικά αυτά έντομα που έχοντας μια μοναδική προσαρμοστικότητα έχουν αποικίσει σχεδόν όλο τον πλανήτη.

Ας τα γνωρίσουμε λίγο καλύτερα

Τα μυρμήγκια είναι κοινωνικά έντομα και μαζί με τις μέλισσες και τις σφήκες αποτελούν τα υμενόπτερα.

Μορφολογία-Τα χαρακτηριστικά τους

Το μυρμήγκι έχει μεγάλο κεφάλι και μια ευέλικτη, ωοειδή κοιλιά που συνδέεται με το θώρακα με μια λεπτή «μέση».

Στο στόμα του έχει 2 ζευγάρια σιαγόνων. Ένα για τη μεταφορά της τροφής και το σκάψιμο κι ένα για τη μάσηση.

Οι κεραίες του αποτελούν πολύ ευαίσθητα όργανα αφής και όσφρησης και είναι πολύ σημαντικές για τη ζωή του και τη ζωή της αποικίας. Είναι αρθρωτές δηλαδή αποτελούνται από δώδεκα αρθρωτά τμήματα και το μεγαλύτερο είναι το πρώτο.

Τα μάτια του είναι σύνθετα με μερικές εκατοντάδες ομματίδια (λιγότερα από της μέλισσας ή της σφήκας.

Τα πόδια του είναι τρία ζευγάρια στο μέρος του θώρακα, που κι αυτά είναι αρθρωτά.

Μυρμηγκοφωλιές

Όλα τα είδη των μυρμηγκιών είναι κοινωνικά και ζουν σε αποικίες, τις μυρμηγκοφωλιές. Το μέγεθός της ποικίλει ανάλογα με το είδος των μυρμηγκιών.

Τα μυρμήγκια φτιάχνουν είτε υπόγειες φωλιές, είτε τις κατασκευάζουν πάνω στα δέντρα. Μπορεί να βρίσκονται στο έδαφος, κάτω από πέτρες, κάτω από τον φλοιό νεκρών δέντρων, ή  μέσα σε κοιλότητες κορμών δέντρων. 

Τα μυρμήγκια επιλέγουν προσεκτικά την τοποθεσία της φωλιάς τους. Τα υλικά που χρησιμοποιούνται συμπεριλαμβάνουν χώμα, καθώς και υλικά που προέρχονται από φυτά.

Οι κατασκευές των μυρμηγκιών έχουν μεγάλη ποικιλία στη δομή τους. Ο πιο συνηθισμένος τύπος είναι ο υπόγειος, με μια είσοδο που συχνά βρίσκεται κάτω από μια πέτρα. Από εκεί ξεκινάει μια σειρά στοών και αιθουσών που χρησιμοποιούνται για την αποθήκευση τροφής, αποθήκευση των αβγών και για ανάπαυση. Τα τοιχώματα για να είναι στέρεα και στεγανά, τα διαβρέχουν με σάλιο. Όταν καταλάβουν ότι κινδυνεύουν εγκαταλείπουν γρήγορα τη φωλιά τους. 

Κατηγορίες μυρμηγκιών

Τα μυρμήγκια ζουν σε αποικίες με μέγεθος που ποικίλει από 20 άτομα θηρευτές σε μικρές περιοχές ως κοινωνίες με υψηλή οργάνωση που καλύπτουν μεγάλες περιοχές και αριθμούν εκατομμύρια μέλη.

Τα άτομα μιας μυρμηγκοφωλιάς διακρίνονται σε 3 κυρίως κατηγορίες.

Υπάρχουν τα ουδετερόφυλλα άτομα που είναι στείρα και άπτερα, και τα οποία αποτελούν τις «εργάτριες» και τους «στρατιώτες», τα αρσενικά και θηλυκά πτερωτά που αναπαράγονται.

Τα γόνιμα αρσενικά ονομάζονται «κηφήνες» και ένα ή περισσότερα θηλυκά που υπάρχουν που αποκαλούνται «βασίλισσες».

Διάρκεια ζωής

Κάθε μυρμήγκι έχει τη θέση και τον ρόλο του στη μυρμηγκοφωλιά. Απ' αυτό εξαρτάται και η διάρκεια ζωής του. Επικρατεί ένας καταμερισμός αρμοδιοτήτων. Άλλα μυρμήγκια εργάζονται και άλλα απλώς αναπαράγονται.

Ένα μυρμήγκι εργάτης ζει κατά μέσο όρο 6-12 εβδομάδες, υπηρετώντας την αποικία όπου ανήκει. Η βασίλισσα ζει ακόμα και δεκαετίες καθώς ασχολείται με το ζευγάρωμα και τη φροντίδα των αυγών.

Η βασίλισσα-Αναπαραγωγή και ανάπτυξη

Η βασίλισσα διακρίνεται από τις εργάτριες για το μεγάλο μέγεθος, τον ευρύ θώρακα και την πολύ ογκώδη κοιλιά της. Το σώμα της, όπως και των άλλων μυρμηγκιών, καλύπτεται από ένα σκληρό εξωτερικό περίβλημα(εξωσκελετός). Αντίθετα με τα άλλα μυρμήγκια οι νεαρές βασίλισσες έχουν τέσσερα φτερά. Αυτά τα χρησιμοποιούν την εποχή του ζευγαρώματος που η βασίλισσα ή οι βασίλισσες κάνουν τη γαμήλια πτήση και ζευγαρώνουν με τα αρσενικά. Αργότερα αποκολλούνται από την ίδια τη βασίλισσα ή από τους εργάτες της, που τα ροκανίζουν σιγά σιγά.

Στη συνέχεια η βασίλισσα αφού πετάξει μερικές ώρες μόνη της ή με τη συνοδεία εργατριών ιδρύει μια νέα φωλιά ή επιστρέφει στην παλιά. Εναποθέτει μερικές εκατοντάδες αυγά την ημέρα.

Ο κύκλος ανάπτυξης

Ο κύκλος ανάπτυξης των μυρμηγκιών διαρκεί 8-10 εβδομάδες και περιλαμβάνει 4 στάδια:

Αυγό

Προνύμφη

Νύμφη

Ενήλικο άτομο

Η ζωή του μυρμηγκιού λοιπόν, ξεκινάει από ένα αυγό. Μεταμορφώνεται σε προνύμφη που παραμένει σχεδόν ακίνητη και οι εργάτριες την ταΐζουν  και τη φροντίζουν. Μετά από αρκετές αλλαγές ως κάμπια περνά στη φάση της νύμφης και στη συνέχεια αναδύεται το ενήλικο άτομο.

Ο προσανατολισμός των μυρμηγκιών

Τα μυρμήγκια έχουν μια καταπληκτική ικανότητα προσανατολισμού. Μπορούν να περιπλανηθούν πολύ μακριά από τη φωλιά τους αλλά ξαναβρίσκουν πάντα τον δρόμο της επιστροφής.

Η ικανότητά τους αυτή οφείλεται σε παράγοντες απτικούς, οπτικούς, και οσφρητικούς.

Συγκρατούν ορισμένα οπτικά ίχνη δηλαδή «βάζουν σημάδια», ακόμη διαθέτουν ένα μεγάλο εύρος ουσιών που μυρίζουν, που εκκρίνονται από αρκετούς αδένες και βάζουν ίχνη με τις εκκρίσεις αυτές, τις οποίες αναγνωρίζουν μετά με τις κεραίες τους.

Τα είδη των μυρμηγκιών

Τα κυριότερα είδη είναι:

Το μυρμήγκι θεριστής

Το ξανθό μυρμήγκι των δασών

Το κόκκινο μυρμήγκι 

Το μυρμήγκι της Αργεντινής

Το μυρμήγκι Φαραώ

Μυρμήγκια και άνθρωποι

Η ζωή των μυρμηγκιών στις αποικίες με τον καταμερισμό των εργασιών, την επικοινωνία μεταξύ των ατόμων που ζουν μαζί και η ικανότητα  επίλυσης περίπλοκων προβλημάτων έχουν αποτελέσει αυτοί οι παραλληλισμοί με τις ανθρώπινες κοινωνίες πηγή έμπνευσης και αντικείμενο μελέτης.

👉Ζωγραφική

Τα μυρμηγκάκια του Γιάννη Γαΐτη (Έλληνας ζωγράφος, χαράκτης και γλύπτης, 1923-1984) ήταν ο πρόδρομος για τα ανθρωπάκια του.

Μυρμηγκάκια

Ανθρωπάκια

👉Παραμύθια

π.χ. Ο Τζίτζικας και ο Μέρμηγκας

Το μυρμήγκι και το περιστέρι

Ο ελέφαντας και το μυρμήγκι

👉Γλωσσοδέτες

Ανέβηκα στην τζιτζιριά, 

την μιτζιριά, 

την τζιτζιμιτζιχοτζιριά, 

κι έφαγα τζίτζιρα, μίτζιρα...

👉Ανεκδοτάκι- Τα τρία μερμηγκάκια

Μαθηματικά

👉Τραγούδια

Το τραγούδι «Ο Μέρμηγκας», το έγραψε ο Μάνος Λοΐζος το 1972 και περιέχεται στον δίσκο του «Τα τραγούδια του δρόμου» που κυκλοφόρησε στο τέλος του 1974.

Πηγές:

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CF%85%CF%81%CE%BC%CE%AE%CE%B3%CE%BA%CE%B9

https://blogs.sch.gr/panmiliou/category/anoixi/entoma-anoixi/

https://www.pinterest.co.kr/pin/59320920073108596/

https://blogs.sch.gr/5nipart/2020/05/13/entoma-i-syntrofia-ton-loyloydion/

https://artopos.org/artists/gaitis/creation-gr.html

https://artopos.org/artists/gaitis/untitled2-gr.html

Παιδαγωγικό περιοδικό «Παράθυρο στην εκπαίδευση», τεύχος 39,2006.

Ποιος έφερε το καλοκαίρι;

Μια φορά κι έναν καιρό...

Καλοκαιρινό μου ημερολόγιο,

Ποιος έφερε το καλοκαίρι; 

Είναι μήπως ο Τζίτζικας ή το Μυρμήγκι; Ή πάλι μήπως το έφερε η πεταλούδα που ανοιγοκλείνει χαρούμενα τα φτερά της; Όσο και να αναρωτιέμαι, άκρη δε θα βγάλω.

Αν διαβάσω το παραδοσιακό παραμύθι «Ποιος έφερε το καλοκαίρι», μήπως καταλάβω;

Για να το δούμε, λοιπόν.

🍉🍒Ποιος έφερε το καλοκαίρι;🍧

Διασκευή: Γιολάντα Τσορώνη

Εικονογράφηση: Μαρία Τζαμπούρα

Μια φορά κι έναν καιρό, ένα τζιτζίκι που ήταν χωμένο όλο τον χειμώνα σε μια τρύπα μέσα στο χώμα, ξύπνησε από τον βαθύ ύπνο του και είπε: 

-Ο χειμώνας πέρασε, η άνοιξη κοντεύει να τελειώσει. Μου φαίνεται πως είναι καιρός να βγω από το χώμα και να πάω να φέρω το καλοκαίρι.

Άνοιξε με τα γαμψά ποδαράκια του μια τρύπα και με πολύ κόπο βγήκε στην επιφάνεια. Στην αρχή ζαλίστηκε από το πολύ φως, αλλά έπειτα ευχαριστήθηκε από τις ζεστές ακτίνες του ήλιου, που έπεφταν στο μαλακό ακόμα κορμί του και το ζέσταιναν. Τίναξε τις φτερούγες του και κάθισε στο ηλιόφως τόσον καιρό, που ούτε εκείνο δεν κατάλαβε.

Το κορμί του σιγά σιγά σκλήρυνε και όταν οι μικρές φτερούγες του μπορούσαν πλέον να πετάξουν, σηκώθηκε όρθιο και είπε:

-Ας πάω να φέρω το καλοκαίρι.

Άρχισε να περπατάει αργά αργά και με μεγάλη δυσκολία πάνω στο ξερό χώμα, προσπαθώντας να βρει έναν κορμό δέντρου για να ανεβεί. Καθώς περπατούσε κάτι μπερδεύτηκε στα πόδια του. Στην αρχή, νόμισε πως ήταν κάποιο αγκάθι. Αλλά αμέσως, ένιωσε στο πόδι του έναν δυνατό πόνο και άκουσε μια φωνούλα να λέει:

-Στραβομάρα! Πάρε το πόδι σου από πάνω μου! Δε βλέπεις μπροστά σου, όταν περπατάς;

Τρόμαξε το τζιτζίκι σαν άκουσε τη φωνούλα. Κοίταξε κάτω από την κοιλιά του και είδε ένα μυρμήγκι. Τίναξε το πόδι του με θυμό και το μυρμήγκι πετάχτηκε πέρα. Ανέβηκε τότε πάνω σ' ένα πετραδάκι και κουνώντας το μπροστινό του ποδαράκι, φώναξε στο τζιτζίκι θυμωμένα:

-Εμ, έπρεπε να το φανταστώ ότι είσαι εσύ, ο τεμπέλης ο παλιο τζίτζικας! Ποιος άλλος μέσα στο δάσος περπατάει χωρίς να βλέπει πού πηγαίνει...;

-Σε πάτησα, γιατί μου έκλεινες τον δρόμο...Εσύ, γιατί με δάγκωσες;

-Καλά σου κάνα τέτοιος τεμπέλης που είσαι...

-Τεμπέλης εγώ;

-Δεν ξέρεις το παραμύθι του τζίτζικα και του μέρμηγκα; του είπε το μυρμήγκι.

-Αυτά είναι κουταμάρες των παραμυθάδων. Αν αρχίσουμε τώρα να πιστεύουμε και στα παραμύθια, αλίμονό μας!

-Καλά, ας αφήσουμε τα παραμύθια. Πες μου, όμως, έχεις τη γνώμη ότι ένα τζιτζίκι μπορεί να χρησιμεύσει σε κάτι;

-Ασφαλώς, γιατί ποιος θα φέρει το καλοκαίρι αν δεν το φέρω  εγώ με τα άλλα αδέλφια μου τα τζιτζίκια...

-Ας γελάσω! Και πώς θα φέρεις εσύ το καλοκαίρι;

-Άκου ερώτηση! Μα γίνεται καλοκαίρι χωρίς να λαλήσω εγώ, ο τζίτζικας, χωρίς ν' ακουστεί μέσα στα φυλλώματα των δέντρων η δική μου φωνή; Πώς θα ωριμάσουν τα φρούτα και τα σταφύλια; Δεν έχεις ακούσει που λένε «Τζίτζικας ελάλησε, μαύρη ρόγα γυάλισε;»

-Αυτά είναι κούφια λόγια των ποιητάδων, δηλαδή, βλακείες! Μια είναι η αλήθεια, ότι το καλοκαίρι το φέρνω εγώ μαζί με τ' άλλα αδέλφια μου, τα μυρμήγκια...

-Εγώ τώρα θα γελάσω δυο φορές, γιατί πού ακούστηκε ότι ένα μυρμήγκι μπορεί να φέρει το καλοκαίρι;

-Ακούστηκε και παρά ακούστηκε...Βρε, αν δε βγω εγώ απ' τη φωλιά να μαζέψω σπόρους για να έχω να τρώω τον χειμώνα, έρχεται το καλοκαίρι;

-Όλοι ξέρουν πως λες ψέματα...

-Ψέματα εγώ; Πάμε να ρωτήσουμε και κανέναν άλλο για το ποιος φέρνει το καλοκαίρι;

Μπρος πηγαίνει το μυρμήγκι, πίσω ο τζίτζικας. Καθώς προχωρούσαν, βλέπουν μια ακρίδα.

-Γεια σου κυρα-ακρίδα, της λένε.

-Καλώς τους. Μπα, τι βλέπω; Eσείς οι δυο μαζί; Κάποιος φούρνος θα γκρεμίσει...

-Δε θα γκρεμιστεί, επειδή είμαστε μαζί , λέει το μυρμήγκι. Θα γκρεμιστεί με τις βλακείες που λέει ο παλιοτζίτζικας.

👉Τη συνέχεια του παραμυθιού μπορείτε να τη διαβάσετε στις παρακάτω φωτογραφίες από το παιδαγωγικό περιοδικό «Παράθυρο στην εκπαίδευση, τεύχος 52, 2008».

👉Μπορείτε να δείτε το βίντεο με το παραμύθι.

🌅Και τώρα ας τραγουδήσουμε όλοι μαζί το «Γλυκό καλοκαιράκι αγαπημένο», διαβάζοντας τους στίχους στο βίντεο και ας αφήσουμε τα ζουζούνια να ψάχνουν ποιο απ' όλα έφερε το καλοκαίρι....

Το καλοκαίρι είναι εδώ!

Ας το απολαύσουμε!

Πηγές:

Παιδαγωγικό περιοδικό, «Παράθυρο στην εκπαίδευση», τεύχος 52, 2008

Γλυκό καλοκαίρι!

 21 Ιουνίου-Θερινό ηλιοστάσιο

Αγαπημένο μου ημερολόγιο,

21η Ιουνίου 2022 γράφει το ημερολόγιο και ναι, επίσημα ήρθε το καλοκαίρι. Ο ήλιος βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο του ουρανού και η μέρα θα είναι η μεγαλύτερη του χρόνου. Αυτό βέβαια συμβαίνει στο βόρειο ημισφαίριο της γης. Ενώ το αντίθετο γίνεται στο νότιο ημισφαίριο και η μέρα είναι η μικρότερη του έτους.

Μπροστά μου υπάρχουν απλωμένα, καλοκαιρινές ζωγραφιές, κάρτες, γράμματα, καρδούλες, χαρτάκια. 

Ένας κόμπος στον λαιμό έχει σταθεί. Τα διαβάζω μια φορά, τα διαβάζω δεύτερη φορά και νιώθω τα συναισθήματα που αναδύονται μέσα απ' όλα αυτά!  Όλα αυτά θα θυμάμαι και θα προχωρώ!

«Σας ευχαριστούμε...!»,

«Θα σας έχουμε στην καρδιά μας...», 

«Ελπίζω να σας έχουμε...»,

«Λυπάμαι που θα σας χάσω...», 

«Θα μου λείψετε πάρα πολύ...», 

«Να έχετε ένα υπέροχο καλοκαίρι...», 

«Για μένα είσαστε...»,

«Ευχαριστώ που μου μάθατε...»,

«Σας ευχαριστούμε από καρδιάς για ό,τι προσφέρατε αυτά τα δύο δύσκολα χρόνια...»,

«Ευχόμαστε ο Θεός να σας χαρίζει υγεία, δύναμη και έμπνευση για να συνεχίσετε την προσφορά σας με τον ίδιο ζήλο...»,

«Ήταν τύχη...», 

«Αισθανόμαστε την ανάγκη...», 

«Μέσα από την καρδιά μας... ένα ΜΕΓΑΛΟ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ...»

«Ευχόμαστε καλή συνέχεια στο έργο σας...», 

Αλεξάνδρα Δ.

«Θα σας θυμάμαι με αγάπη...», 

«Θα τα πούμε τον Σεπτέμβριο...», 

«Ευχόμαστε υγεία, ευτυχία...», 

«Σας ευχαριστούμε για την αγάπη, την υπομονή, τη στοργή, την καθοδήγηση...»,

Tάσος Β.

«Σας ευχαριστούμε ...για την υπομονή και την επιμονή σας να τα διδάξετε σεβασμό, αγάπη,...»

«...τύχη μας, που δείξατε τον δρόμο στην τρυφερή ηλικία....τα μάθατε να χαίρονται με τις νίκες τους και να παραδέχονται τις ήττες τους και να μαθαίνουν από τα λάθη τους.»

«Σας εύχομαι το καλύτερο καλοκαίρι με υγεία και χαρά!»

Σοφία Κ.

Εύα Γ.

Μανόλια Π.

Βασιλική Κ.

💟Κι εγώ με τη σειρά μου, παιδιά, σας λέω ότι κι εμένα θα μου λείψετε και σας εύχομαι από καρδιάς να έχετε ένα αξέχαστο καλοκαίρι με πολλές όμορφες εμπειρίες, όπου κι αν είστε!

Θα θυμάμαι όλα τα ωραία που περάσαμε μαζί κι όλα όσα καταφέραμε να τα κάνουμε ωραία με τη θετική μας διάθεση.

Είστε υπέροχα παιδιά!

🍉Σας προσφέρω κι ένα γλυκό του κουταλιού...«Γλυκό καλοκαίρι»!

Με τα καραβάκια ⛵να κάνετε ονειρικά ταξίδια, της καρδιάς. 

Σας δίνω τους αστερίες για να θυμάστε ότι είστε «αστέρια».🌟

Κοχύλια, για να ακούτε τραγούδια της θάλασσας.🎼

«Γλυκό καλοκαιράκι»!

Καλοκαίρι μου γλυκό

μου 'χεις πάρει το μυαλό

δεν μπορώ να κρατηθώ

θα φορέσω το μαγιό.

Καπελάκι στα μαλλιά

κουβαδάκι και γυαλιά

το σορτσάκι μου φορώ

και για μπάνιο ξεκινώ.

 

 

 Ήρθες ξανά γλυκό καλοκαιράκι

αγκαλιά θα πάμε για μπανάκι

μια βουτιά στης θάλασσας το κύμα

στη δροσιά και ξέχνα τη ρουτίνα.

 

Σαν ψαράκι στο νερό

με τη μάσκα που φορώ

μία πλέω στον αφρό

μια βουτάω στο βυθό.

Παίζω τρέχω και γελώ

μες στην άμμο τριγυρνώ

φτιάχνω κάστρα με χαρά

μα το κύμα τα χαλά.

Ήρθες ξανά γλυκό καλοκαιράκι

αγκαλιά θα πάμε για μπανάκι

μια βουτιά στης θάλασσας το κύμα

στη δροσιά και ξέχνα τη ρουτίνα.

⛵⛵⛵⛵⛵⛵⛵⛵⛵⛵⛵⛵⛵⛵⛵

👉Άκουσε τώρα το τραγουδάκι!

Θησείο, 15/6/2022

Αγαπημένο μου παιδί,     

Τώρα ήρθε η στιγμή ν' αποχαιρετιστούμε και να κρατήσουμε και οι δυο τις υπέροχες αναμνήσεις από τις στιγμές που περάσαμε μαζί! Προσπάθησα να σ' αγκαλιάσω όπως ο ήλιος αγκαλιάζει με τη ζεστασιά του τα μικρά μπουμπουκάκια, για να ξεδιπλώσεις ό,τι ομορφότερο έχεις μέσα σου. Προσπάθησα ν' αποκτήσεις γερές «ρίζες» με αξίες και γνώσεις για το μέλλον.

Είσαι ένας μοναδικός άνθρωπος!

Το «αντίο» μοιάζει πάντα με ένα καραβάκι που κουβαλάει αρκετή μελαγχολία, συγκίνηση αλλά και νοσταλγία.

Δυσκολεύεσαι να εξηγήσεις γιατί έχεις αυτά τα συναισθήματα. Αν με ρωτήσεις τι θέλω από εμένα να κρατήσεις, θα σου πω...

«Να προχωράς με το φως της Αγάπης και σαν λαμπερή ηλιαχτίδα να πετάξεις ψηλά».

Κι όπως λέει η αλεπού στον «Μικρό πρίγκιπα» που την εξημέρωσε...«Να το μυστικό μου: Είναι πολύ απλό, μόνο με την καρδιά βλέπεις καλά. Την ουσία τα μάτια δεν τη βλέπουν».

Ανέβα στο αερόστατο και πέτα ψηλά στον Γαλαξία της Αγάπης.

Με αγάπη

Η δασκάλα σου

⛵⛵⛵⛵⛵⛵⛵⛵⛵⛵⛵⛵⛵⛵⛵

Βασιλική Κ.