Η αγκαλιά: Τα πάντα ρει

Ουδέν μένει

Αγαπημένο μου ημερολόγιο,

Τα «Πάντα ρει», είναι μια φράση που ακούγεται συχνά και σύμφωνα με τον Πλάτωνα, την είπε ο Ηράκλειτος κατά την αρχαιότητα ως εξής: «Τα πάντα ρει, πάντα χωρεί και ουδέν μένει». Σημαίνει ότι όλα είναι ρευστά, τίποτα δε μένει ίδιο.

Υπενθύμιζε ότι «Κανείς δεν μπορεί να μπει δυο φορές στο ίδιο ποτάμι» επειδή ανά πάσα στιγμή ο ποταμός αλλάζει, οπότε ποτέ δεν είναι ο ίδιος ποταμός.

Ο φιλόσοφος είδε τον κόσμο ως συνεχή κύκλο αλλαγής στην οποία οι αντίθετες καταστάσεις, δυνάμεις και τάσεις, αποτελούν ενότητα. Η αρχή και το τέλος σ' έναν κύκλο ταυτίζονται.

Όλα αλλάζουν λοιπόν στη φύση, μεταβάλλονται, αφού η διαρκής κίνηση, η μεταβολή είναι χαρακτηριστικό της πραγματικότητας όπως εξέφρασε ο φιλόσοφος.

Φιλοσοφία

Στον Ηράκλειτο αποδίδεται το έργο «Περί φύσεως». Διατύπωσε τις φιλοσοφικές του έννοιες για την προέλευση του κόσμου και τον Άνθρωπο.

Αυτό τον κόσμο δεν τον έπλασε κανένας Θεός ή άνθρωπος. Υπήρχε πάντοτε, υπάρχει και θα υπάρχει. Μια αιώνια ζωντανή φωτιά (αείζωον πυρ) που ανάβει με μέτρο και σβήνει με μέτρο είναι η αιτία υποστηρίζει ο φιλόσοφος.

Οι αντιθέσεις μπορεί να χαρακτηρίζουν τον κόσμο όμως δεν αναιρούν την ενότητα και οδηγούν σε ισορροπία.(π.χ. Το θαλασσινό νερό είναι σωτήριο για τα ψάρια και ολέθριο για τον άνθρωπο που θα το πιει.)Όπου οι άνθρωποι βλέπουν αντίθεση, υπάρχει ενότητα. Όπου ενότητα, υπάρχει αντίθεση. Η σχέση των αντιθέτων εκφράζεται μέσα από τον κοινό λόγο, τον πόλεμο και την έριδα.

Ο Λόγος όπως αναφέρεται στη φράση «Τα πάντα διέπονται από τον Λόγο», σημαίνει ομιλία (προφορικός λόγος) αλλά έχει και ρυθμιστική αρχή για την πραγματικότητα και συνδέει με σχέσεις αναλογίας τα πάντα. Όλα γίνονται με λογική, σύμφωνα με έναν αυστηρό νόμο της φύσης. Οι διάφορες αξίες, όπως η δικαιοσύνη και ηθική, πηγάζουν από τον Λόγο.

Ο πόλεμος στον Ηράκλειτο είναι μια άλλη όψη της αρμονίας, μια σταθερά, ως μορφή παγκόσμιας δικαιοσύνης που διέπει τ' αντίθετα και παράγει διαρκώς νέες ισορροπίες, μέσα από συγκρούσεις.

Ένα γνωστό το ρητό του Ηράκλειτου:

«Πόλεμος πάντων μεν πατήρ εστι, πάντων δε βασιλεύς, και τούς μεν θεούς έδειξε τούς δε ανθρώπους, τούς μεν δούλους εποίησε, τους δε ελευθέρους» που με την έννοια «πόλεμος» δεν εννοεί φυσικά τις ανθρώπινες συγκρούσεις μίσους και σκοπιμότητας αλλά συνδέεται με το «Τα πάντα ρει» καθώς τα πάντα στον Κόσμο βρίσκονται σε συνεχή αθέατη κίνηση και διεργασία δηλαδή σε πόλεμο.

Η Έρις εκφράζει τη δικαιοσύνη και όλα τα πράγματα γίνονται με έριδα και αναγκαιότητα.

Μέλημα του φιλόσοφου

Μέλημα του φιλόσοφου ήταν να αφυπνίσει τους ανθρώπους και να τους καθοδηγήσει προς τη λογική σκέψη που συνδέει και καθορίζει τη βαθύτερη φύση των πραγμάτων. Μ' αυτόν τον τρόπο διακρίνει την «πολυμάθεια» από την ουσιαστική και βαθύτερη γνώση των πραγμάτων που δίνει επιδεξιότητα και δυνατότητα καθοδήγησης στη λήψη αποφάσεων.

Η ιστορία του Ηράκλειτου: