Η αγκαλιά: H Νίκη - Κωστής Παλαμάς

Παρασκευή 25 Μαρτίου 2022

H Νίκη - Κωστής Παλαμάς

«Ω Νίκη, ω Νίκη, ω Νίκη Εσύ!»

Αγαπημένο μου ημερολόγιο,

Διαβάσαμε το ποίημα «Η Νίκη» του Κωστή Παλαμά.

Ο ίδιος είχε πει: «Για να καταλάβεις ένα νου του περασμένου καιρού, ανάγκη πρώτα- πρώτα να ξεχάσεις τον καιρό σου, να τον αποκαταστήσεις εκείνο το νου στον κύκλο του καιρού του δικού του, να κατεβάσεις την εικόνα μέσα στην κορνίζα που της στέκει, στο φως που της πρέπει».

Δεν χρειάστηκε, παιδιά, να κάνουμε αυτό που λέει ο ίδιος, να ξεχάσουμε το τώρα που ζούμε και να μεταφερθούμε στον δικό του καιρό για να νιώσουμε την ποίησή του, αφού το μεγαλείο του ποιητή και η νίκη του επάνω στον χρόνο κρύβεται ακόμα και στα πιο απλά πράγματα της γραφής του.

Διαβάζοντας το ποίημα «Η Νίκη» σε μαγεύει και σε εμψυχώνει τόσα χρόνια μετά από το γράψιμό του(1886).

Έχει απήχηση στην ψυχή σου ακόμη κι αν πέρασαν τα χρόνια, γιατί πάντα ζητάς τη Νίκη όταν αγωνίζεσαι καθημερινά στη ζωή. Η Νίκη είναι ιδέα.

Η Νίκη

(Κωστής Παλαμάς)

Εδώ στο ελληνικό το χώμα,

το στοιχειωμένο και ιερό,

που το ίδιο χώμα μένει ακόμα

κι απ' τον αρχαίο τον καιρό,

στο χώμα τούτο πάντα ανθούνε

κι έχουν αθάνατη ζωή

και μας θαμπώνουν, μας μεθούνε

νεράιδες, ήρωες, θεοί!

Είδα τη Νίκη τη μεγάλη,

τη Νίκη την παντοτινή!

Την είδα εμπρός μου να προβάλλει

με φορεσιά ολοφωτεινή.

Ασύγκριτη σαν την ιδέα,

σαν όνειρο λαχταριστή,

είδα τη Νίκη την αρχαία,

τη Νίκη την κυματιστή!

Την είδα. Με το πέταμά της

δεν έφευγε στους ουρανούς,

εκεί που δύσκολα σιμά της

μπορεί να κρατηθεί κι ο νους.

Δεν έτρεχε να φτάσει πρώτη,

να στεφανώσει φτερωτή

το λιοντόκαρδο στρατιώτη,

τον εμπνευσμένο τον ποιητή.

Δεν έδενεν η θεία κόρη

μ' ένα της σάλπισμα τρανό,

και ορθή στου καραβιού την πλώρη,

τον μανιωμένο Ωκεανό.

Χρυσελεφάντινη γαλήνη

δεν έδειχνε, δεν είχε αυτή.

Δεν την αντίκρισα να λύνει

τα σάνδαλά της λατρευτή.

Και δεν την είδα σαν αστέρι

της τέχνης θείο πελεκητό

στην πέτρα τη σκληρή από χέρι

ενός τεχνίτη δυνατό.[...]

Καθώς ο πρώτος ο τεχνίτης

την έπλασεν απλοϊκά

με το γυναίκειο το κορμί της

χωρίς γνωρίσματα θεϊκά,

την είδα να περνά απ' τη στράτα

χωρίς σαλπίσματα, κλαδιά

και τρόπαια και φτερά χιονάτα,

χωρίς ουράνια συνοδειά.

Αλλ' η ομορφιά της πέρα ως πέρα

σκόρπια στο ολόψηλο κορμί

είχε της Νίκης τον αέρα,

είχε της Νίκης την ορμή.[...]

Την είδα να περνά μπροστά μου

με φορεσιά ολοφωτεινή

και λύγισα στη γη εκεί χάμου

κι έκραξα με τρανή φωνή,

γονατιστός, με θαμπωμένα μάτια,

με λάβρα περισσή:

«Χαίρε θεά, χαίρε παρθένα,

Ω Νίκη, ω Νίκη, ω Νίκη Εσύ!

Εσύ που δείχνεις πώς ανθούνε

εδώ μ' αθάνατη ζωή,

πώς μας εμπνέουν και μας μεθούνε

νεράιδες, ήρωες, θεοί!»

Ομοιοκαταληξία

Τι είναι η ομοιoκαταληξία;

Θυμόμαστε:

Oμοιοκαταληξία έχουμε όταν δυο ή περισσότεροι στίχοι τελειώνουν με ομόηχες (έχουν όμοιο ήχο, σαν τραγούδι) συλλαβές ή λέξεις.
Η ορθογραφία δεν παίζει κανένα ρόλο.
Σημασία έχει μόνον ο ήχος.
Η ομοιοκαταληξία είναι ένα από τα στολίδια του στίχου.
Οι αρχαίοι δεν είχαν ομοιοκαταληξίες στα ποιήματα τους.
Επίσης η «μοντέρνα» ποίηση δε χρησιμοποιεί ομοιοκαταληξίες.
Η ομοιοκαταληξία λέγεται και ρίμα. Στα αρχαία τη λένε «ομοιοτέλευτο». Που τελειώνει δηλαδή με τον ίδιο τρόπο.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

👀Βρείτε παιδιά τις λέξεις που ομοιοκαταληκτούν στις στροφές του ποιήματος.

Ξεκινάω πρώτη:

1η ΣΤΡΟΦΗ: «χώμα-ακόμα/ιερό-καιρό»

👉Συνεχίστε, παιδιά, σε όλες τις στροφές.

Η ομοιοκαταληξία αυτή έχει όνομα.

Λέγεται πλεχτή.

Δείτε τα είδη στον παρακάτω πίνακα και παρατηρήστε τα χρώματα.